Σας διαβεβαιώνω πως οι πρόγονοί μας καταφέρνουν πάντα να με εκπλήσσουν με τον καλύτερο τρόπο.
Έτσι, έπεσε στα χέρια μου το υπέροχο βιβλίο...
«Οι εφευρέσεις των αρχαίων Ελλήνων» του Κώστα Κοτσανά. Στις σελίδες του παρουσιάζονται ανακατασκευασμένες περίπου διακόσιες μηχανές και εφευρέσεις των αρχαίων Ελλήνων.
Κάποιες από αυτές, όπως ο αστρολάβος του Πτολεμαίου, ο μηχανισμός των Αντικυθήρων και η αιολόσφαιρα του Ηρωνος, μου ήταν ήδη γνωστές. Ομως, αναφέρω αυτό το βιβλίο επειδή κάποιες από τις εφευρέσεις αυτές αφορούσαν τα συμπόσια.
Μπορεί οι αρχαίοι να είχαν δούλους για να ετοιμάζουν τα συμπόσια και να σερβίρουν το κρασί, όμως είχαν κατασκευάσει και κάποιες απίθανες μηχανές, πιστεύω περισσότερο για να διασκεδάζουν και να εντυπωσιάζουν τους καλεσμένους τους παρά για πρακτικούς λόγους.
Η πρώτη αναφορά σε τέτοιες μηχανές γίνεται από τον Ομηρο, ο οποίος στην Ιλιάδα λέει πως ο Ηφαιστος είχε κατασκευάσει «τρίποδες με χρυσές ρόδες, οι οποίοι μπορούσαν αυτόματα να μπαίνουν στο χώρο που ήταν συγκεντρωμένοι οι θεοί και μετά πάλι μόνοι τους να αποσύρονται».
Αν σκεφτούμε πόσο είχαν εξελίξει οι Αλεξανδρινοί μηχανικοί (Ηρων, Φίλων) τη σχετική τεχνολογία, μπορούμε εύκολα να φανταστούμε τρίποδες, οι οποίοι, λειτουργώντας με αντίβαρα, έφταναν μόνοι τους στο χώρο του συμποσίου, σταματούσαν μπροστά στους συνδαιτυμόνες και, όταν αυτοί σερβίρονταν, οι τρίποδες αυτόματα επέστρεφαν στην αρχική θέση τους.
Στο βιβλίο παρουσιάζονται ακόμη δύο αυτόματοι κρατήρες κρασιού. Οπως έχουμε πει, στο χώρο του συμποσίου υπήρχε ένας κρατήρας όπου γινόταν η ανάμειξη του οίνου με το νερό και από εκεί έπαιρναν το κρασί για να γεμίσουν τα κύπελλα των συμποσιαστών. Ο Φίλων ο Βυζάντιος επινόησε έναν κρατήρα, ο οποίος ήταν συνδεδεμένος με ένα μεγαλύτερο δοχείο και, μέσω ενός συστήματος σωλήνων και πίεσης αέρα, ήταν πάντα γεμάτος με κρασί, όση ποσότητα και αν αφαιρούνταν. Μια παρόμοια κατασκευή λειτουργούσε με αντίβαρο.
Ο Φίλων είχε επινοήσει και την «ευφυή οινοχόη», η οποία ήταν ένα μεταλλικό δοχείο που περιείχε νερό και οίνο και, ανάλογα με το χειρισμό του οινοχόου (μέσα από αεραγωγούς που είχε στη χειρολαβή), έρρεε ο οίνος (νερό ή κρασί).
Κατά τη γνώμη μου, το εντυπωσιακότερο όλων ήταν η «αυτόματη θεραπαινίς», επινόηση του Φίλωνος και αυτή. Πρόκειται για ένα ανθρωποειδές ρομπότ, σε φυσικό μέγεθος και μορφή υπηρέτριας, που στο δεξί της χέρι κρατούσε μια οινοχόη. Μέσα στο σώμα της υπήρχαν δύο δοχεία, το ένα με νερό και το άλλο με οίνο. Οταν αυτός που ήθελε να πιει τοποθετούσε ένα κύπελλο στην παλάμη του αριστερού χεριού της, εκείνη αυτόματα έριχνε πρώτα οίνο και μετά νερό για όση ώρα το κύπελλο ήταν τοποθετημένο στην παλάμη της.
Μπορεί τώρα να μας φαίνονται απλοϊκές αυτές οι κατασκευές, όμως ήταν από τις πρώτες αυτόματες μηχανές που κατασκεύασε ο άνθρωπος.
Γ. Λεμονής / Γαστρονόμος
Η αυτόματη υπηρέτρια του Φίλωνος
(το πρώτο λειτουργικό ρομπότ της ιστορίας)
(το πρώτο λειτουργικό ρομπότ της ιστορίας)
Πρόκειται για ένα ανθρωποειδές ρομπότ με τη μορφή υπηρέτριας (σε φυσικό μέγεθος) που στο δεξί χέρι της κρατούσε μια οινοχόη. Όταν ο επισκέπτης τοποθετούσε έναν κρατήρα (κύπελλο) στην παλάμη του δεξιού χεριού της εκείνη αυτόματα έριχνε αρχικά κρασί και στη συνέχεια για ανάμιξη νερό στον κρατήρα ανάλογα με την επιθυμία του.
Περιγραφή λειτουργίας:
Στο εσωτερικό της υπηρέτριας βρίσκονται δύο στεγανά δοχεία (με κρασί και νερό αντίστοιχα). Στον πυθμένα τους υπάρχουν δύο σωληνίσκοι που οδηγούν το περιεχόμενό τους μέσα από το δεξί χέρι της στο χείλος της οινοχόης. Δύο αεραγωγοί σωληνίσκοι ξεκινούν από το άνω μέρος των δοχείων, διαπερνούν τον πυθμένα τους και καταλήγουν κεκαμμένοι στο στομάχι της.
Το αριστερό της χέρι συνδέεται μέσω άρθρωσης με τους ώμους της ενώ μια ελικοειδής ράβδος (ελατήριο) έκκεντρα τοποθετημένη στην προέκτασή του το συγκρατεί ανυψωμένο. Δύο σωλήνες ξεκινούν από το ίδιο σημείο (κλείδα) και κατέρχονται (διαπερνώντας και αποφράζοντας τα κεκαμμένα διάτρητα άκρα των αεραγωγών σωληνίσκων).
Οι σωλήνες της κλείδας διαθέτουν δύο οπές ή σχισμές στις απολήξεις τους, με την οπή που επικοινωνεί με το δοχείο του οίνου να προηγείται αυτής που επικοινωνεί με το νερό.
Όταν τοποθετήσουμε τον κρατήρα στην παλάμη της υπηρέτριας, το αριστερό χέρι της κατεβαίνει και οι σωλήνες της κλείδας ανυψώνονται. Η οπή του ενός σωλήνα ευθυγραμμίζεται με τον αεραγωγό σωληνίσκο του δοχείου του οίνου, αέρας εισέρχεται στο δοχείο και οίνος ρέει από το σωληνίσκο της οινοχόης στον κρατήρα.
Όταν μισογεμίσει το κύπελλο με κρασί, το χέρι (λόγω βάρους) κατεβαίνει περισσότερο, η δίοδος του αεραγωγού σωληνίσκου του οίνου φράζει και η ροή σταματά. Παράλληλα ευθυγραμμίζεται η οπή του δεύτερου σωλήνα με τον αεραγωγό σωληνίσκο του δοχείου με το νερό και αρχίζει να ρέει νερό για την αραίωση του οίνου.
Όταν γεμίσει το κύπελλο, το χέρι (λόγω βάρους) κατεβαίνει περισσότερο, η δίοδος του αεραγωγού σωληνίσκου του νερού φράζει και η ροή σταματά. Επίσης αν αφαιρέσουμε οποιαδήποτε στιγμή τον κρατήρα, το αριστερό χέρι ανυψώνεται, οι σωλήνες της κλείδας κατεβαίνουν, αποφράζοντας τους αεραγωγούς σωληνίσκους, δημιουργώντας κενό στα δοχεία και η ροή των υγρών σταματά.
Η υπηρέτρια λοιπόν γεμίζει το κύπελλό μας με καθαρό οίνο ή αραιωμένο με νερό στην ποσότητα που επιθυμούμε ανάλογα με τη χρονική στιγμή που θα το τραβήξουμε από την παλάμη της.
ΠΗΓΕΣ: «Φίλων ο Βυζάντιος, Πνευματικά», http://kotsanas.com/
Το είδαμε εδώ
