Η γενοκτονία των Ποντίων
Η γενοκτονία, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, θεωρείται έγκλημα κατά της ανθρωπότητας και δεν παραγράφεται όσα χρόνια κι αν περάσουν.Μήπως ήρθε επιτέλους η ώρα να κόψει η Τουρκία τον ομφάλιο λώρο που τη δένει με τα εγκλήματα του παρελθόντος και να κάνει ένα βήμα μπροστά;
Το κείμενο που ακολουθεί δεν είναι.... παρά ένα ευλαβικό μνημόσυνο για τις χιλιάδες αθώες ψυχές που χάθηκαν μεταξύ 1914 και 1922, επειδή είχαν την ατυχία να κατοικούν στα παράλια του Εύξεινου Πόντου και να είναι χριστιανοί. Ο σκοπός του είναι να θυμίσει μα πάνω απ’ όλα να ενημερώσει τους Νεοέλληνες για τη μεγάλη σφαγή που έγινε στο όνομα της Τουρκικής εθνοκάθαρσης, εμπνευστής της οποίας υπήρξε ο Κεμάλ Ατατούρκ. Πρόκειται για την γενοκτονία των Ποντίων.
Ανατρέχοντας στο παρελθόν θα διαπιστώσουμε ότι μετά τη διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και την άλωση της Κωνσταντινούπολης ένα σημαντικό κομμάτι του Ελληνισμού, ο Πόντος, παρέμενε ελεύθερο. Το 1461, η άλωση της Τραπεζούντας σήμανε την απώλεια της ανεξαρτησίας του, αλλά όχι και της εθνικής συνείδησής του, η οποία διατηρήθηκε αμείωτη στο πέρασμα των αιώνων. Περίπου 600.000 Έλληνες παρέμειναν εγκατεστημένοι στην περιοχή, ενώ, μετά την άλωση, 150.000 μετοίκησαν στον Καύκασο.
Πράγματι, η περιοχή ακμάζει, τα γράμματα και οι τέχνες ανθίζουν. Τα αμέτρητα Ελληνικά σχολεία – με πιο φημισμένο το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας – δεν παύουν στιγμή να διδάσκουν στα παιδιά την Ελληνική κουλτούρα και να μεταλαμπαδεύουν την πολιτιστική μας κληρονομιά. Οι εφημερίδες, τα περιοδικά, τα τυπογραφεία, οι λέσχες και τα θέατρα δεν μπορούν παρά να μαρτυρούν το ψηλό πνευματικό επίπεδο των Ελλήνων του Πόντου.
Η εμπλοκή της Τουρκίας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο στο πλευρό των Γερμανών, ωστόσο, και η ανοδική πορεία των Νεοτούρκων και του Μουσταφά Κεμάλ προς την εξουσία, έμελλαν να αλλάξουν το ρου της Ιστορίας και να μετατρέψουν τη ζωή των λαών, που επί αιώνες ζούσαν ειρηνικά στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, σε έναν ανατριχιαστικό εφιάλτη.
Το 1914, οι ίδιοι οι Γερμανοί – συνυπεύθυνοι της γενοκτονίας - με σκοπό να αλώσουν οικονομικά και πολιτικοστρατιωτικά την Εγγύς και Μέση Ανατολή, συμβούλεψαν τους συμμάχους τους να εκτοπίσουν στο εσωτερικό της Ανατολίας σε βάθος τουλάχιστον διακοσίων χιλιομέτρων τους χριστιανούς, επειδή πίστευαν ότι θα ήταν επικίνδυνοι για την έκβαση του πολέμου, ενώ ο Κεμάλ, γνωστός πια σαν «γκρίζος λύκος», οραματίζεται την οικονομική απεξάρτηση από τις Μεγάλες Δυνάμεις και την εθνοκάθαρση, ξεριζώνοντας τις «αμελητέες» μειονότητες και παραδίδοντας την «Τουρκία στους Τούρκους».
Το 1915 καταρτίζεται το σχέδιο της εξολόθρευσης των χριστιανικών πληθυσμών, ενώ τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς διαδραματίζεται η φοβερή σφαγή των Αρμενίων. Ταυτόχρονα, υιοθετείται σειρά μέτρων για την εξόντωση των Ελλήνων, που αφορά περιορισμούς στην άσκηση του επαγγέλματός τους και απαγόρευση στους μουσουλμάνους να εργάζονται με Έλληνες. Όλα δείχνουν πως η μοίρα του Ποντιακού Ελληνισμού είναι μάλλον προκαθορισμένη, εκείνοι, όμως, δεν φαίνονται καθόλου διατεθειμένοι να το βάλουν κάτω εύκολα. Και στο σημείο αυτό ανοίγει μια σελίδα της Ιστορίας που ελάχιστος κόσμος γνωρίζει.
Τα παλικάρια του Πόντου οργανώνουν ένα εκπληκτικό αντάρτικο, που θα δυσκολέψει κατά πολύ τη ζωή του Τουρκικού στρατού, αλλά και θα καταφέρει να σώσει ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού. Κι ενώ έχει ήδη αποφασιστεί ο μαζικός εκτοπισμός των αντρών 20 – 45 ετών στα φοβερά τάγματα εργασίας, απ’ όπου ελάχιστοι θα επιζήσουν, αρχίζουν και οργανώνονται οι πρώτες ανταρτικές ομάδες, κυρίως στο Δυτικό Πόντο, στις περιοχές της Αμισού και της Πάφρας, με κύριο σκοπό την προστασία του πληθυσμού, που είναι έρμαιο των λεηλασιών, των εξευτελισμών, των εκτελέσεων και των βιασμών.
Έξι έως επτά χιλιάδες υπολογίζεται ότι ήταν οι αντάρτες. Η δύσκολη ζωή τους μέσα σε σπηλιές και καλύβες, πάνω στα απόκρημνα βουνά με τις αντίξοες καιρικές συνθήκες και τη δυσεύρετη τροφή, τους έκανε σκληροτράχηλους και εξαιρετικούς πολεμιστές. Το χιόνι διέκοπτε την τροφοδοσία, ενώ τα όπλα τους στην αρχή δεν ήταν παρά μαχαίρια και αξίνες. Επανειλημμένες εκκλήσεις για βοήθεια προς την Ελληνική κυβέρνηση δεν βρήκαν καμία απήχηση. Αργότερα τους προμήθευσαν με όπλα οι Ρώσοι. Είναι πολύ πιθανό, αν οι αντάρτες είχαν από κάπου υποστήριξη, η Ιστορία να είχε πάρει άλλη τροπή.
Στο μεταξύ, οι Τσέτες (κυρίως ληστές) που έχουν ενταχθεί στην Τουρκική Χωροφυλακή δεν αφήνουν τίποτε όρθιο. Πλήθος φρικαλεοτήτων και βιαιοπραγιών ταλανίζουν τον πληθυσμό, ενώ οι μετατοπίσεις συνεχίζονται ολοένα και συστηματικότερα προς το εσωτερικό της χώρας. Οι περισσότεροι θα χάσουν τη ζωή τους στις ατέλειωτες πορείες θανάτου – τα «Άουσβιτς εν ροή» - από την κακομεταχείριση, την έλλειψη τροφής, τη δίψα και τις αρρώστιες. Ατέλειωτα καραβάνια δύστυχων ανθρώπων, γυναικών, παιδιών, γερόντων και ανήμπορων σέρνονται προς τα βάθη της Ανατολής. Οι πεθαμένοι εγκαταλείπονται άταφοι, οι μανάδες δεν μπορούν να κλάψουν τα νεκρά παιδιά τους. Θα μπορούσε κανείς να πει πως ολόκληρος ο δρόμος από τη γη του Πόντου προς το εσωτερικό είναι σπαρμένος με κόκαλα.
Ο ίδιος ο Τζεμάλ Νουζχέτ, άλλωστε, νομικός σύμβουλος στο φρουραρχείο της Κωνσταντινούπολης, αποδοκίμασε έντονα τις πρακτικές του Κεμάλ και κατήγγειλε ότι το 90% των Ελλήνων της Πάφρας είχε εξοντωθεί.
Η αρχή του τέλους
Στις 19 Μαίου 1919 – που ορίστηκε σαν ημέρα μνήμης της γενοκτονίας - ο Κεμάλ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα, έχοντας υπό τις διαταγές του δύο σώματα στρατού. Πρώτη του δουλειά να κηρύξει το μίσος κατά των Ελλήνων και να συστήσει μυστική οργάνωση με το όνομα Mutafai Milliye. Η τελευταία πράξη του δράματος ξεκινά. Όταν τελειώσει δεν θα έχει μείνει τίποτα πια. Μόνο καμένη γη και πτώματα. Τίποτα που να θυμίζει πως εδώ κάποτε έζησαν Έλληνες.
Καθημερινά, χωρικοί βρίσκονται κακοποιημένοι και δολοφονημένοι στα χωράφια τους. Σε όλες τις πόλεις του Πόντου στήνονται τα Έκτακτα Δικαστήρια της Ανεξαρτησίας, που με συνοπτικές διαδικασίες καταδικάζουν και εκτελούν την ηγεσία του τόπου. Ο ανταποκριτής της Daily Telegraph έγραφε λίγους μήνες αργότερα: «Οι τωρινοί εκτοπισμοί και οι σφαγές στη Μ. Ασία είναι χωρίς προηγούμενο στην Τουρκική ιστορία».
Στο διάστημα αυτό και μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου οι Πόντιοι, βλέποντας πως έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση, ζητούν να συμπεριληφθούν στο Ελληνικό κράτος. Ο Βενιζέλος όμως αρνείται κατηγορηματικά με την αιτιολογία ότι η περιοχή βρίσκεται πολύ μακριά για να μπορεί η Ελλάδα να την προστατέψει. Τελικά, το 1920 ιδρύεται η Ποντοαρμενική Ομοσπονδία. Συμφωνήθηκε η στρατιωτική συνεργασία Ελλάδας και Αρμενίας με σκοπό την προστασία του Πόντου από τους Τούρκους. Δυστυχώς όμως η ήττα των Αρμενίων στο Ερζερούμ είχε σαν συνέπεια την εγκατάλειψη των Ποντίων στο έλεος του Θεού.
Περίπου 250.000 Πόντιοι εξοντώθηκαν μεταξύ 1914 και 1922. Τον Οκτώβριο του 1922 με τη μεσολάβηση των συμμάχων η Ελληνική κυβέρνηση και ο Κεμάλ συμφώνησαν να μεταφερθούν όσοι Έλληνες του Πόντου είχαν απομείνει, με Τουρκικά καράβια στην Κωνσταντινούπολη κι από εκεί με Ελληνικά στην Ελλάδα. Έτσι, κατέφθασαν στη μητέρα πατρίδα περί τις 400.000 πρόσφυγες, ανέστιοι και ξεριζωμένοι, που μαζί με τους Ίωνες αναδύθηκαν σε έναν τιτάνιο αγώνα επιβίωσης. Οι πιο πολλοί εγκαταστάθηκαν στη Μακεδονία και τη Θράκη, πολλές χιλιάδες, ωστόσο, βρίσκονται σήμερα εκτός ορίων Ελλάδας, στη Γερμανία, τον Καναδά, την Αμερική, την Αυστραλία, τη Ρωσία, αποτελώντας κι αυτοί ένα κομμάτι της Ομογένειας. Ένα είναι σίγουρο: οι άνθρωποι αυτοί, με την εργατικότητα και το κοφτερό μυαλό τους, όχι μόνο συναρμολόγησαν ξανά τη ζωή τους, αλλά και οι ίδιοι και οι απόγονοί τους, όπου γης, πρόκοψαν και προκόβουν σε όλους τους τομείς και προ παντός είναι πάντα περήφανοι για την καταγωγή τους.
Σαν υστερόγραφο της θλιβερής αυτής αναφοράς, καλό θα ήταν νομίζω, να θυμίσουμε στον κύριο Ερντογάν, που μας τίμησε με την πρόσφατη επίσκεψή του, ότι, όταν ο Γερμανός καγκελάριος Βίλυ Μπραντ επισκέφθηκε την Πολωνία το 1970, γονάτισε μπροστά στο μνημείο του Πολέμου, ζητώντας σιωπηλά συγγνώμη για τα εγκλήματα των ναζί εις βάρος των Πολωνοεβραίων. Επίσης, ο Γερμανός Πρόεδρος Γιοχάνες Ράου, κατά την επίσκεψή του στα Καλάβρυτα το 2000, κατέθεσε στεφάνι και εξέφρασε επανειλημμένα τη βαθειά του οδύνη για τη σφαγή. Με λίγα λόγια η Γερμανία, συνειδητοποιώντας προφανώς το διπλωματικό και πολιτικό όφελος της μεταμέλειας, αποκήρυξε τα ανομήματα του πρόσφατου παρελθόντος της, γι αυτό και κατάφερε να σταθεί - και να κυριαρχήσει - στο διεθνές μεταπολεμικό Forum.
Μήπως, κύριε Ερντογάν, ήρθε πλέον το πλήρωμα του χρόνου για να παραδειγματιστεί η Τουρκία από τα παραπάνω, να σταματήσει να κρύβει τα εγκλήματά της κάτω από το χαλί και και ρίχνοντας ένα ρηξικέλευθο βλέμμα στο μέλλον, να κόψει τον ομφάλιο λώρο που τη δένει με το επαίσχυντο παρελθόν, κάνοντας ένα βήμα προς το ευρωπαϊκό κεκτημένο, με το οποίο άλλωστε ερωτοτροπεί επί μακρόν;
Δείγματα γραφής περιμένουμε, αγαπητοί γείτονες για να πιστέψουμε στην Ελληνοτουρκική φιλία - την οποία, να είστε σίγουροι, πραγματικά επιθμούμε - και όχι έπεα πτερόεντα, που σαν μοναδικό σκοπό έχουν τις οικονομικές επενδύσεις σε μια χώρα που ακροβολίζεται από παντού και χαροπαλεύει. Δείγματα γραφής!
* Η Χριστιάννα Λούπα είναι δικηγόρος και συγγραφέας
Τσάμπασιν - Στέλιος Καζαντζίδης (Lyrics)
christof124
Το είδαμε εδώ
