ΣΥΝΟΨΗ: Επιβεβαιώνοντας ουσιαστικά τις ανακαλύψεις των Σκιαπαρέλι και Λόουελ στα τέλη του 19ου αιώνα, η NASA ανακοίνωσε σήμερα –με καθυστέρηση ενός και πλέον αιώνα– ότι υπάρχουν ενδείξεις «αλμυρού τρεχούμενου νερού» στην επιφάνεια του Άρη.
Οι ενδείξεις είναι τα σκοτεινά αυλάκια που διασχίζουν τις πλαγιές του κρατήρα Γκάρνι και που εμφανίζονται κατά διαστήματα στον κόκκινο πλανήτη. Πιο συγκεκριμένα, επισημάνθηκαν κατά τη διάρκεια των μηνών του καλοκαιριού, ίχνη από τρεχούμενο νερό και ενυδατωμένα άλατα, τα οποία συνδέονται μόνο με την ύπαρξη αλμυρού νερού.
Η ακριβής χημική σύσταση του νερού δεν έχει γίνει ακόμη γνωστή με ακρίβεια.
Η ανακοίνωση αυτή της NASA ανακούφισε τους απανταχού αστρονόμους που είχαν πανικοβληθεί από τις φήμες ότι η Αμερικανική Υπηρεσία Διαστήματος ίσως ανακοίνωνε την ύπαρξη ζωής στον Άρη έστω και μικροβιακής.
Τα σκοτεινά μακρόστενα αυλάκια, μήκους 100 μέτρων, στην πλαγιά αυτού του βουνού στον κρατήρα Hale, σχηματίστηκαν από τρεχούμενο νερό. Photo: NASA / JPL / University of Arizona. Πηγή: Supplied
Evidence of recent water flows on Mars: Scientists
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ που ο Ιταλός αστρονόμος Τζοβάνι Σκιαπαρέλι (1835-1910) ανακάλυψε τα περίφημα κανάλια του Άρη, ένα πυκνό δίκτυο διωρύγων στον κόκκινο πλανήτη, οι υποθέσεις και εικασίες όσον αφορά την πιθανότητα ύπαρξης ευφυούς ζωής στον Άρη μεταδόθηκαν σαν φωτιά σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης. Ήταν μια εποχή αθωότητας, που το να πιστεύεις ότι και άλλοι πλανήτες, πλην της Γης, είχαν πιθανώς ζωή, δεν σε καθιστούσε ημιπαράφρονα και τρελό όπως σήμερα.
Ο Σκιαπαρέλι είχε γράψει στο έργο του Η ζωή στον πλανήτη Άρη τα εξής: «Πρέπει να φανταστούμε όχι τόσο πραγματικές διώρυγες με σχήμα που μας είναι οικείο, αλλά λεκάνες εδάφους ελάχιστα βαθιές, που εκτείνονται ευθύγραμμα για χιλιάδες χιλιόμετρα, με πλάτος 100, 200 χιλιομέτρων ή ακόμη περισσότερων. Έχω ήδη τονίσει παλιότερα, ότι, εφόσον δεν υπάρχουν βροχές στον Άρη, οι διώρυγες αυτές αποτελούν μάλλον το βασικό μηχανισμό, με τον οποίο το νερό (και με αυτό η οργανική ζωή) μπορεί να σκορπιστεί στην άγονη επιφάνεια του πλανήτη».
Κάποιο λάθος στην αγγλική μετάφραση του έργου του Σκιαπαρέλι έκανε τους περισσότερους ανθρώπους να πιστέψουν ότι επρόκειτο για τεχνητές διώρυγες. Η ιταλική λέξη canali μεταφράστηκε με τη λέξη canals (λέξη που δηλώνει μια τεχνητή κατασκευή) και όχι με την πιο σωστή λέξη channels (που δηλώνει μια διάπλαση του εδάφους που μπορεί να είναι και φυσική). Από αυτή τη λανθασμένη μετάφραση εντάθηκαν οι διάφορες υποθέσεις για ζωή στον Άρη.
Όπως και να ’χει, το έργο του Σκιαπαρέλι έγινε ευμενώς δεκτό από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα. Μάλιστα μεταξύ των πιο ένθερμων υποστηρικτών της υπόθεσης των τεχνητών καναλιών του Άρη ήταν ο διάσημος Αμερικανός αστρονόμος Πέρσιβαλ Λόουελ (1855-1916), ο οποίος αφιέρωσε μεγάλο μέρος της ζωής του προσπαθώντας να αποδείξει ότι υπάρχει ευφυής ζωή στον κόκκινο πλανήτη.
Τα κανάλια νερού του Άρη σχεδιασμένα από τον αστρονόμο Πέρσιβαλ Λόουελ (1898), όπως τα διέκρινε μέσα από το τηλεσκόπιο. Πηγή: Wikimedia Commons
Οι φημισμένοι επιστήμονες συγκεντρώνουν στο πρόσωπό τους περισσότερο φθόνο απ’ ότι οι πλούσιοι. Οι επόμενοι αστρονόμοι σκέφτηκαν να αποκτήσουν φήμη αποδεικνύοντας ότι ο Σκιαπαρέλι είχε παραισθήσεις.
Έτσι, χάρη στις άοκνες και φιλότιμες παρατηρήσεις του Ιταλού αστρονόμου Βιντσέντζο Τσερούλι και του Έλληνα Ευγένιου Αντωνιάδη, επαληθεύτηκε ότι οι διάσημες «διώρυγες» ήταν στην πραγματικότητα απλές… οφθαλμαπάτες.
Μια σειρά από αποτυχίες
Η διαστημική εξερεύνηση του Άρη άρχισε το 1960, με την τότε Σοβιετική ένωση να έχει ετοιμάσει το (πρωτόγονο) διαστημόπλοιο Mars 1M No.1 για να ρίξει εκ του σύνεγγυς μια ματιά στον κόκκινο πλανήτη. Ο πύραυλος που μετέφερε το διαστημόπλοιο εξερράγη κατά την απογείωσή του από το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ.
Ακολούθησαν άλλες τρεις αποτυχημένες εκτοξεύσεις και μια επιτυχημένη με το διαστημόπλοιο Mars 1 1962 Beta Nu 1. Ατυχώς το διαστημόπλοιο, πλησιάζοντας στον Άρη, έχασε κάθε επαφή με τη Γη.
Το 1964, στο παιχνίδι μπήκε και η NASA με το δικό της «αρειανό» πρόγραμμα. Όπως θα περίμενε κανείς, το πρώτο διαστημόπλοιο, ο Mariner 3, δεν μπόρεσε να απογειωθεί. Οι Αμερικανοί έστειλαν άλλους πέντε Mariner, από τους οποίους μόνο οι τρεις απογειώθηκαν και από αυτούς μόνο ένας κατάφερε να φτάσει στον Άρη στις 14 Νοεμβρίου 1971 και να παραμείνει σε τροχιά για 516 μέρες.
Για να μην πολυλογούμε, έως το 2013 εκτοξεύτηκαν από τη Γη 53 διαστημόπλοια με προορισμό τον Άρη. Από αυτά μόνο 15 μπόρεσαν να ανταποκριθούν εν μέρει ή ολικά στην αποστολή τους, συν 7 που είναι σήμερα επιχειρησιακά.
Εξερευνώντας την… Σαχάρα
Η πιο επιτυχημένη απ’ όλες τις αποστολές είναι αυτή του Curiosity (Mars Science Laboratory). Το ρομποτικό όχημα Curiosity (Περιέργεια) προσεδαφίστηκε στον κρατήρα Γκέιλ, τις 6 Αυγούστου 2012. Οι στόχοι του Curiosity, που έχει το μέγεθος μικρού αυτοκινήτου, είναι να ερευνήσει το κλίμα και τη γεωλογία του Άρη, να διαπιστώσει εάν το σημείο στο οποίο προσεδαφίστηκε στον κρατήρα Γκέιλ πρόσφερε ποτέ ευνοϊκές περιβαντολογικές συνθήκες για την ύπαρξη μικροβιακής ζωής, και εάν υπήρξε ποτέ εκεί νερό.
Για να καταλάβουμε την αποστολή του Curiosity, θα αντιστρέψουμε την εικόνα. Ας υποθέσουμε ότι ο Άρης κατοικείται και ότι μια μέρα οι Αρειανοί αποφασίζουν να στείλουν ένα διαστημόπλοιο να εξερευνήσει τη Γη. Το αρειανό διαστημόπλοιο, με το αντίστοιχο αρειανό Curiosity, προσγειώνεται στην… έρημο Σαχάρα και αρχίζει τις έρευνες. Ύστερα από αρκετό καιρό και έχοντας στείλει χιλιάδες φωτογραφίες, οι Αρειανοί επιστήμονες συμπεραίνουν –και ορθά– ότι η Γη καλύπτεται από περιοχές ακαλλιέργητες, με δύσκολες συνθήκες διαβίωσης, οι οποίες μάλιστα έχουν ξανθό χρώμα.
Ανακαλύπτουν επίσης ότι εκτός της αμμώδους έκτασης, υπάρχουν και πετρώδεις εκτάσεις και αρκετά βραχώδη όρη, με ύψος από 2.000 έως 3.400 μέτρα. Διαπιστώνουν ακόμη ότι σε πολλές περιοχές υπάρχουν κοιλώματα με μεγάλο και απότομο βάθος εξαιτίας της διαβρωτικής επίδρασης του ανέμου. Ζωή όμως δεν υπάρχει πουθενά.
Αριστερά: ο κρατήρας Γκέιλ. Στο κέντρο του το όρος Sharp έχει ύψος 5.500 μέτρα. Δεξιά: το ανάγλυφο του κρατήρα τονισμένο χρωματικά. Ο λευκός κύκλος δείχνει την περιοχή έρευνας του Curiosity, η οποία έχει έκταση μόνο 32.000 τετρ. χλμ. Συγκριτικά η έρημος Σαχάρα έχει έκταση 9.400.000 τετρ. χλμ. Ο Άρης αντίστοιχα έχει έκταση 144.800.000 τετρ. χλμ. Photo: NASA / JPL-Caltech / ESA / DLR / FU Berlin / MSSS
Μα, θα πείτε, δεν υπάρχουν διαστημόπλοια που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον Άρη και τα οποία έχουν στείλει άπειρες φωτογραφίες της επιφάνειάς του; Αν υπήρχε ζωή δεν θα την κατέγραφαν;
Και εδώ το ερώτημα μπορεί να αντιστραφεί. Σε πόσες από τις ημερήσιες φωτογραφίες του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού που περιστρέφεται γύρω από τη Γη υπάρχουν ενδείξεις ανθρώπινης παρουσίας; Σε καμία. Η μόνη ένδειξη είναι τα φώτα των πόλεων τη νύχτα. Οι κάμερες όμως που υπάρχουν στα γήινα διαστημόπλοια, όπως το Mars Orbiter, δεν είναι ρυθμισμένες για λήψεις στη διάρκεια της αρειανής νύχτας.
Αυτό που θέλουμε να πούμε είναι ότι τα μέσα έρευνας που διαθέτουμε είναι εντελώς ανεπαρκή για την ανίχνευση εξωγήινης ζωής, πολύ περισσότερο όταν δεν γνωρίζουμε πώς ακριβώς είναι αυτή.
Κάτι σαν αράχνη σκαρφαλώνει στα βράχια της αρειανής επιφάνειας. Πηγή: Supplied
Επιστροφή στον… Σκιαπαρέλι
Τώρα η NASA συγκαλεί επείγουσα συνέντευξη Τύπου για να ανακοινώσει κάτι βαρύγδουπο. Αναρωτιέται κανείς τι μπορεί να είναι αυτό, καθώς αποτελεί πάγια πολιτική της Αμερικανικής Υπηρεσίας Διαστήματος να διαψεύδει οτιδήποτε σχετίζεται με την ύπαρξη εξωγήινης ζωής.
Η τελευταία φορά που η NASA έχει χρησιμοποιήσει μια συνέντευξη Τύπου για να κάνει μια βαρύγδουπη δήλωση, ήταν το Ιούλιο όταν ανακοίνωσε ότι είχε ανακαλύψει έναν πλανήτη που έμοιαζε με τη Γη – τον Κέπλερ-452b.
Σίγουρα είναι μια πρωτοποριακή ανακάλυψη, όμως το ενδιαφέρον όλων εξανεμίστηκε μέσα στα επόμενα πέντε λεπτά, καθώς ο Κέπλερ-452b απέχει 1.400 έτη φωτός από εμάς, που σημαίνει πως αν θελήσουμε να τον επισκεφθούμε, θα πρέπει να ταξιδεύουμε συνεχώς για 25,8 εκατομμύρια χρόνια. Τόσο χρειάζεται για να φτάσουμε εκεί.
Από τα βάθη του κρατήρα Γκέιλ, το ρομποτικό όχημα Curiosity συνέλαβε αυτό το γαλάζιο ηλιοβασίλεμα στον Άρη. Πηγή: Supplied
Οι φήμες πάντως λένε ότι η NASA θα επιχειρήσει τώρα μια στροφή προς την θεωρία του Σκιαπαρέλι, λέγοντας ότι ο κόκκινος πλανήτης διαθέτει υγρό αλμυρό νερό που ρέει κατά τη διάρκεια των θερμότερων μηνών του αρειανού έτους μέσα σε κανάλια.
Σύμφωνα με τον ιστότοπο Journal Telegraph, η NASA θα ισχυριστεί ότι ανακάλυψε νερό στον Άρη (κάτι που δεν είναι άγνωστο, αφού υπάρχει παγωμένο σε άφθονες ποσότητες στους πόλους του κόκκινου πλανήτη), που τέλος πάντων θεωρείται το αμέσως καλύτερο πράγμα από την ανακοίνωση ότι βρέθηκε ζωή στον Άρη ή υπήρχε εκεί πολιτισμός στο παρελθόν.
Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος θιασώτης των θεωριών συνομωσίας για να αντιληφθεί ότι η NASA αποκρύπτει επιμελώς την ύπαρξη ζωής στον Άρη. Η ζωή βέβαια εκεί δεν είναι όπως στη Γη, δηλαδή με δρόμους και αυτοκίνητα και τρελαμένους Αρειανούς να τρέχουν από ’δω κι από ’κει, προσπαθώντας να καταλάβουν γιατί τρέχουν. Επειδή η τρέλα, παρά τα περί του αντιθέτου λεγόμενα, είναι μεταδοτική, ο πλανήτης μας είναι αποκλεισμένος.
Από την άλλη πλευρά, παρ’ όλο που θεωρούμε εαυτούς ως το πιο έξυπνο είδος μέσα στο σύμπαν, είμαστε ελάχιστα έως διόλου προετοιμασμένοι να δεχτούμε την ύπαρξη νοήμονος ζωής κάπου αλλού εκτός Γης.
Μια τέτοια ανακοίνωση θα ήταν μια τεράστια πνευματική και φιλοσοφική βόμβα για την ανθρωπότητα, καθώς θα τίναζε στον αέρα όλους τους μύθους και τις προκαταλήψεις πάνω στις οποίες έχουμε στηρίξει τη ζωή και τον πολιτισμό μας, καθώς όλα όσα πιστεύουμε είναι στην πραγματικότητα ένα πελώριο ψέμα υφασμένο μέσα στους αιώνες.
Επομένως, η πιθανότητα να ακούσουμε κάτι τέτοιο από τους εκπροσώπους της NASA είναι μία στο δισεκατομμύριο.
[Πηγή]
