Ένα πανάρχαιο έθιμο αναβιώνει.
Τους βοσκούς, οι οποίοι έχτισαν τα πέτρινα καταφύγια τους για να προφυλαχθούν, αυτοί και τα ζωντανά τους, από τους κακούς καιρούς και τους κατά καιρούς εχθρούς...
Σε ένα Μιτάτο Βοσκών στα ορεινά του Ρεθύμνου αναβίωσε πρόσφατα μια μυσταγωγία αιώνων κάτι σαν το μυστικό δείπνο, ένα έθιμο αιώνων του Ψηλορείτη, με στόχο να αναβιώσουν μνήμες, ιστορίες, θύμησες και συναισθήματα ορεσίβιων ανθρώπων, έτσι όπως τα διδάχτηκαν από τους παλιούς και έδωσαν υπόσχεση να τα μεταλαμπαδεύουν όπου κι όποτες μπορούνε.
Ο Ψηλορείτης είναι ένας τόπος δυσπρόσιτος και μια περιοχή ιστορικής σημασίας μιας και επί Τουρκοκρατίας, εκατοντάδες Τούρκοι προαπάθησαν να κυκλώσουν τα Ανώγεια και τους γύρω τόπους αλλά φυσικά απότυχαν.
Εκεί δεκάδες άνθρωποι των Ανωγείων κάθε ηλικίας επαναλήφθηκαν μαζωμένοι, όπως λέγεται στην τοπική διάλεκτο, για να τιμήσουν την ιστορία τους, τους προγόνους τους, να κουβεντιάσουν και να τραγουδήσουν ριζίτικα τραγούδια.
Παράλληλα το έθιμο περιλαμβάνει οινοποσία και μάλιστα η παράδοση προστάζει το πρώτο κρασί να χύνεται στην πυρά, στο τζάκι, μια συνήθεια που απαντάται στην χαραυγή της ιστορίας της ανθρωπότητας...
Το ενδιαφέρον της ομάδας έρευνας των αστικών μυστικών προσέλκυσε η αναβίωση αυτών των εθίμων στο βουνό που θρυλείται ότι ανατράφηκε ο Δίας από τους Κουρήτες και τη νύμφη Αμάλθεια και ανατρέχοντας στο διαδίκτυο εντοπίσαμε ενδιαφέροντα στοιχεία για τα Μιτάτα και σας τα παρουσιάζουμε:
Η λέξη μιτάτο κατάγεται από τη λατινικό metatum, η οποία σημαίνει στρατιωτικό κατάλυμα. Στους βυζαντινούς χρόνους η λέξη μιτάτο σήμαινε την υποχρέωση των πολιτών να παρέχουν κατάλυμα και τροφή στους ταξιδεύοντες κρατικούς υπαλλήλους ή πολίτες. Σήμερα σημαίνει το κατάλυμα του βοσκού.
Συνήθως απαρτίζεται από το τζάκι – χώρος τυροκόμησης (ο οποίος κατασκευάζεται από δύο πέτρες κάθετες στην περίμετρο του τοίχου – πυρομάχοι), τον ανηφορά, τις θυρίδες (λίθινα ντουλάπια μέσα στο σώμα του τοίχου) για να φυλάγονται εργαλεία ή και τροφές και εξωτερικά την τραπεζαρία.
Όταν το μιτάτο είναι διπλό, τότε ο ξώκουμος είναι η κατοικία και ο μεγάλος κούμος είναι ο χώρος του τυροκόμου. Δίπλα στους κούμους κατασκευάζεται ξηρολιθικά η μάντρα ενώ το σύμπλεγμα ολοκληρώνεται με το τυροκέλι (ημιυπόγειο ή κούμος), για να φυλάσσεται και να ωριμάζει το τυρί.
Οι αρχιτέκτονες αναφέρονται στα μιτάτα ως σπιτοκάλυβα (Βασιλειάδης, 1976) ή θολωτά σπίτια (Μποζινέκη – Διδώνη, 1985) συνδέοντας την καταγωγή τους με την κλαδοπλεκτική καλύβα. Οι αρχαιολόγοι αναφέρονται σε αυτά με τους όρους θολωτές κατασκευές ή θολωτά μιτάτα, συνδέοντας τα με τάφους.
Η ομοιότητα των μιτάτων με τους κυκλικούς τάφους της μινωικής περιόδου είναι βέβαιη έπειτα από την ανακάλυψη στο Φουρνί των Αρχανών το 1965 από το Γ. Σακελλαράκη μιας ασύλητης βασιλικής ταφής.
Ο Xanthoudides (1924) ανέσκαψε τάφους στη Μεσαρά και υποστήριξε ότι ο τρόπος κατασκευής αυτών είναι ίδιος όπως αυτός των μιτάτων, ενώ άλλοι ερευνητές έχουν εκφράσει επιφυλάξεις για την ομοιότητα τάφων και μιτάτων οι οποίες σχετίζονται με το ότι τα μιτάτα έχουν μικρότερη διάμετρο από τους τάφους, ότι τα μιτάτα κτίζονται από τη σκληρή πέτρα της εκάστοτε περιοχής ενώ οι τάφοι από ανομοιόμορφες πέτρες και κονίαμα και ότι τα μιτάτα είναι υπέργεια ενώ οι τάφοι είναι ημιυπέργειοι.
Τα συμπεράσματα δικά σας ...!!!
[Πηγή]
