Το Νησί της Παμβώτιδας
Το Νησί είναι κατάφυτο από καλαμιές κι άλλα υδρόβια φυτά. Μέχρι το 1935 από το Νησί γινόταν η ύδρευση των κατοίκων των Ιωαννίνων με βαρέλια, απ’ την πηγή Ντραμπάτοβα. Οι βάρκες ήταν για τη συγκοινωνία και για την ψυχαγωγία των κατοίκων των Ιωαννίνων, σχεδόν ίδιες.... με τις βάρκες της Φλωρεντίας, είχαν στη μέση τραπεζάκι κι οι διάφοροι τροβαδούροι άπλωναν τα φαγητά τους και τραγουδώντας βολτάριζαν στους καλαμώνες Νησιού.
Στην λίμνη Παμβώτιδα έγινε το 1379 μεγάλη ναυμαχία με μονόξυλα και βάρκες μεταξύ Αλβανών επιδρομέων και των κατοίκων του Νησιού, στην οποία νίκησαν οι Νησιώτες. Στο μικρό γραφικό Νησί, υπάρχουν τοποθεσίες που έπαιξαν σημαντικό ρόλο, στην ιστορία, στα γράμματα και τις τέχνες. Στη μιά άκρη του νησιού, υπάρχει ένα χωριό με 110 σπίτια, που οι κάτοικοι ζουν κυρίως με το ψάρεμα στη λίμνη. Οι Νησιώτες ισχυρίζονται πως δεν είναι Γιαννιώτες, αλλά είναι Μανιάτες που ήρθαν στο νησί από τη Μάνη, τον 17ο αιώνα. Ακόμη όμως δεν έχει διαπιστωθεί κατά πόσον οι ισχυρισμοί τους είναι αληθείς. Αρκετοί γλωσσικοί ιδιωματισμοί και κύρια ονόματα που τείνουν να εξαφανιστούν, είναι ξένα για την περιοχή των Ιωαννίνων και δίνουν μιά σοβαρότητα στους ισχυρισμούς τους, επειδή τα χρόνια της Τουρκοκρατίας τέτοιοι μετοικισμοί ήταν συχνοί.
Το Νησί κατοικήθηκε πολύ πριν τον 17ο αιώνα. Στην αυτοβιογραφία τους οι αδελφοί Αψαράδες, απόγονοι της Βυζαντινής οικογένειας των Αψαράδων κι ιδιοκτήτες της Μονής του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου του Νησιού ( 1506- 1507 ), μιλούν για την ύπαρξη χωριού. Άλλωστε υπήρχαν εκεί στους χρόνους του Δεσποτάτου, Μονές, Ασκηταριά και Ησυχαστήρια, γεγονός που μαρτυρεί πως το σημερινό χωριό έχει παλαιότερη ιστορία. Πιθανώτατα ο συνοικισμός του Νησιού να είναι παλαιότερος από τον 10ο αιώνα μ.Χ. Μπροστά από τη Μονή Αγίου Παντελεήμονα, βρέθηκε το μοναδικό εύρημα προϊστορικών χρόνων, μία λαβή πήλινου αγγείου, που η ράχη της είναι κοσμημένη με κυκλικές κοιλότητες που έγιναν με το δάχτυλο του χεριού στον άψητο πηλό. Το τυχαίο τούτο εύρημα μας παρέχει την πρώτη ένδειξη ζωής στο Νησί στους χρόνους της εποχής του Χαλκού.
Με την ίδρυση του Δεσποτάτου της Ηπείρου το 1204, αρχίζει μία άνθιση στο Νησί με την ανέγερση τεσσάρων τουλάχιστον Μονών και με την ανάπτυξη του μοναχισμού και του ασκητισμού. Η πνευματική και οικονομική ακμή του διατηρήθηκε και κατά τους παλαιότερους χρόνους της Τουρκοκρατίας, αν κρίνουμε από την οικοδομική δραστηριότητα τον 16ο και 17ο αιώνα. Τον 18ο αιώνα ο Αλή Πασάς είχε εκεί ένα σεράϊ και ένα κοπάδι ελάφια. Τα φορολογικά μέτρα που είχε επιβάλλει ο Αλής επέφεραν τον οικονομικό μαρασμό του Νησιού. Την περίοδο της πολιορκίας του Αλή Πασά, ο Αλής είχε εγκαταστήσει στο Νησί φρουρά 1.000 Αλβανών για τον εφοδιασμό του Κάστρου. Την δεύτερη χρονιά της πολιορκίας του Κάστρου, ο Ρεσίτ πασάς κατέλαβε το Νησί, λεηλάτησε τα μοναστήρια και τους μοναχούς, άλλους τους έσφαξε κι άλλους τους πήρε σκλάβους. Πολλοί κάτοικοι εκτοπίστηκαν κι αναγκάστηκαν να ζητιανεύουν στις πόλεις για να ζήσουν. Ύστερα από ένα χρόνο οι κάτοικοι επέστρεψαν στα σπίτια τους πληρώνοντας στον Ρεσίτ 150 γρόσια ο καθένας.
Σιγά-σιγά η ζωή του Νησιού ξαναπήρε τον παλιό της ρυθμό. Το 1872 εγκαινιάσθηκε στην Μονή Ελεούσας η λειτουργία Ιερατικής Σχολής, που λειτούργησε έως το 1922, που αναγκάστηκε να κλείσει, λόγω των απαλλοτριώσεων των κτημάτων της μονής. Η απαλλοτρίωση της μοναστηριακής περιουσίας και η ιδιότυπη κατάσταση στη διαχείριση των μοναστηριακών κτισμάτων, επέφεραν τον πλήρη μαρασμό των μοναστηριών. Κοντά στην Μονή Ελεούσας λειτούργησε πριν από λίγα χρόνια Σχολή Νηπιαγωγών, με νηπιοκομικό και παιδικό σταθμό. Ο θεσμός του μοναχισμού στο Νησί με τη μεγάλη παράδοση έσβησε. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η Αρχαιολογική Υπηρεσία επισκεύασε τις σπουδαιότερες μονές του Νησιού και χαρακτήρισε διατηρητέα τα μνημεία και το Νησί. Πάνω στο νησάκι διατηρείται, ως μουσείο ένα το σπίτι που σκοτώθηκε ο Αλή πασάς, στο οποίο υπάρχουν προσωπικά αντικείμενα του Αλή και της κυρά Φροσύνης.
Στον οικισμό του νησιού, εκτός απ’ τα παλιά σπίτια με τις λουλουδιασμένες αυλές και τα επτά μικρά μοναστήρια, υπάρχουν ταβερνάκια με τοπικές λιχουδιές, μαγαζάκια με είδη λαϊκής τέχνης και τα φημισμένα ασημένια Γιαννιώτικα κοσμήματα.6ο Δημ. σχ. Ιωαννίνων, και nisos-ioanninon.gr
Το είδαμε εδώ
