Τι κρύβεται πίσω από το έθιμο και τι λένε οι ψυχολόγοι για τα ψέματα!
«δικαιολογημένα» ψέματα. Λοιπόν, τέλος τα ψέματα για την Πρωταπριλιά.
Πάμε να δούμε πώς προέκυψε αυτό το έθιμο πια, που το κάναμε εισαγωγή από την Ευρώπη. Οι εκδοχές για το πού και πότε ξεκίνησε διίστανται.
Οι Κέλτες και η ψευτική ψαριά τους!
Ο συγκεκριμένος λαός της βορειοδυτικής Ευρώπης ήταν δεινοί ψαράδες. Η εποχή του ψαρέματος ξεκινούσε την 1η Απριλίου, αλλά τη συγκεκριμένη εποχή δεν υπάρχει εύκολη ψαριά. Όσο καλοί ψαράδες όμως και να ήταν, την εποχή αυτή του χρόνου τα ψάρια πιάνονται δύσκολα. Έτσι και αυτοί, όπως προστάζει ο κώδικας δεοντολογίας των ψαράδων όλων των εποχών, έλεγαν ψέματα σχετικά με τα πόσα ψάρια είχαν πιάσει. Αυτή η συνήθεια, έγινε με το πέρασμα του χρόνου έθιμο.
Η ψευτοΠρωτοχρονιά των Γάλλων
Μία άλλη εκδοχή, που θεωρείται και πιο βάσιμη ιστορικά, θέλει γενέτειρα του εθίμου την Γαλλία του 15ου αιώνα, στην οποία για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα η πρώτη του Απρίλη είχε καθιερωθεί ως πρωτοχρονιά.
Έτσι ενώ όλη η άλλη Ευρώπη την πρωτοχρονιά την γιόρταζε την 1 Ιανουαρίου, οι Γάλλοι, ήταν οι μοναδικοί που ξεχώριζαν, και την γιόρταζαν την 1 Απρίλη.
Όταν το 1564 ο βασιλιάς Κάρολος θ’ αποφάσιζε να το αλλάξει, καθιερώνοντας ως πρώτη του έτους την 1 Ιανουαρίου, συνάντησε έντονες αντιδράσεις από ορισμένους ένθερμους οπαδούς του εθίμου, οι οποίοι επέμεναν σε πείσμα όλων των άλλων να γιορτάζουν σαν πρωτοχρονιά την Πρωταπριλιά.
Το αποτέλεσμα ήταν οι άλλοι να τους κοροϊδεύουν, αποκαλώντας τους «ψάρια του Απρίλη», επειδή αυτή την εποχή του χρόνου γίνεται η μετάβαση από τον ζωδιακό κύκλο των Ιχθύων. Τους έστελναν λοιπόν ψεύτικα δώρα, προσκλήσεις σε ανύπαρκτες γιορτές, κλπ.
Οι Ρωμαική αυτοκρατορία και η Θεά του ξεγελάσματος
Για κάποιους πάλι, οι πρωταπριλιάτικες φάρσες οφείλουν την ύπαρξη τους στη γιορτή της «Kοροϊδίας και του Ξεγελάσματος» της ρωμαϊκής Θεάς «Bένους Aπρίλις», δηλαδή της Aπριλίου Aφροδίτης, που έδινε το έναυσμα για απελευθέρωση του πνεύματος ταυτόχρονα με την οργιώδη απελευθέρωση της φύσης…
Η Σκωτία και η μέρα της ουράς!
Στη Σκωτία, το έθιμο διαρκεί δύο ημέρες, από τις οποίες η δεύτερη – η «μέρα της ουράς» – είναι αφιερωμένη σε φάρσες που σχετίζονται με το πίσω μέρος του σώματός μας. Έτσι, για παράδειγμα, κολλούν σημειώματα στα οπίσθια κάποιου, με την ένδειξη «Κλώτσα με», κλπ.
Το Μεξικό και οι Αθώοι
Στο Μεξικό, η «Ημέρα των Αθώων», όπως ονομάζεται – κάτι αντίστοιχο του εθίμου της πρωταπριλιάς – γιορτάζεται την 28η Δεκεμβρίου. Η αποφράδα αυτή μέρα είχε καθιερωθεί ως μνημόσυνο για τη σφαγή των μικρών παιδιών από τον βασιλιά Ηρώδη. Ωστόσο, με το πέρασμα των χρόνων, η επέτειος απέκτησε έναν πιο ανάλαφρο χαρακτήρα, με αθώες φάρσες και ψέματα.
Ψέμα για καλή τύχη στην Ελλάδα
Το έθιμο αυτό ήρθε και στην Ελλάδα και διαφοροποιήθηκε αποκτώντας μια ελληνική χροιά. Η βασική ιδέα βέβαια παρέμεινε ίδια. Λέμε αθώα ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουμε το «θύμα» μας.
Σε κάποιες περιοχές, θεωρούν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά. Σε κάποιες άλλες πιστεύουν ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειες του.
Επίσης το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς, θεωρούν μερικοί, ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Όσο για το «θύμα», πιστεύεται ότι, σε αντίθεση με τον «θύτη», θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο και πιθανότατα αν είναι παντρεμένος θα χηρέψει γρήγορα.
Σύμφωνα με τον Έλληνα λαογράφο Λουκάτο το έθιμο αυτό αποτελεί ένα σκόπιμο «ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων που θα εμπόδιζαν την όποια παραγωγή» όπως είναι η αρχή του μήνα τόσο για τον Μάρτιο, όσο και τον Απρίλιο υποχρεώνοντας πολλούς να λαμβάνουν διάφορα «αντίμετρα» (αλεξίκανα μέτρα).
Επίσης και ο Έλληνας λαογράφος Γ. Μέγας συμφωνεί πως η πρωταπριλιάτικη «ψευδολογία» παραπλανά ελλοχεύουσες δυνάμεις του κακού, έτσι ώστε να θεωρείται από τον λαό ως σημαντικός όρος μαγνητικής ενέργειας (έλξης ή αποτροπής) για μια επικείμενη επιτυχία.
Στη Θράκη το βρόχινο νερό της Πρωταπριλιάς θεωρείται θεραπευτικό και γι’ αυτό το μαζεύουν σε μπουκάλι και πίνει απ’ αυτό ο άρρωστος. Στην Κομοτηνή, την παλιά Γκιουμουλτζίνα, λέγανε πως την πρωταπριλιά το είχαν σε καλό να γελούν, «για να γίνουν τα κουκούλια τους»,όταν, βέβαια, είχαν σηροτροφία (εκτροφή μεταξοσκωλήκων).
Στην Τζαντώ της Ανατολικής Θράκης, είχανε, λέει, σε καλό να γελάσουν τον άλλον, για να κάνουν τα δέντρα καρπό Μα κείνος που ξεγελιόταν το είχε σε κακό όλο το χρόνο θα ήτανε γελασμένος, κι αν ήταν παντρεμένος, θα χήρευέ. Στην Άνδρο, πάλι, λένε ψέματα την 1η του Μάρτη κι όχι την Πρωταπριλιά.
Γιατί λέμε ψέματα;
Η απάντηση των ψυχολόγων είναι πολύπλοκη. Το ψέμα εμφανίζεται στην ζωή μας από τα πρώτα χρόνια της ζωής του ανθρώπου. Γιατί λέμε ψέματα; Τα μικρά παιδιά θέλουν να αποφύγουν μία τιμωρία ή να κάνουν το δικό τους, οι έφηβοι για να νιώσουν αποδοχή και μεγαλώνοντας απλά το έχουμε συνηθίσει και μας είναι εύκολο.
Μεγαλώνοντας, λέμε ψέματα πειστικά, ψέματα στη δουλειά, ψέματα στον σύντροφό μας για να αποφύγουμε τη γκρίνια. Αυτά, βέβαια, είναι τα«λευκά» ψέματα, που δεν έχουν ως αποτέλεσμα κάτι καταστροφικό.
Από την άλλη υπάρχει και ο Friedrich Nietzsche, που λέει ότι «Αυτός που δε μπορεί να πει ψέματα δεν ξέρει ποια είναι η αλήθεια», αλλά προσθέτει: «Δεν με ενοχλεί που μου είπες ψέματα, με ενοχλεί που από εδώ και πέρα δεν μπορώ να σε πιστεύω».
Κι, όμως, υπάρχουν ψέματα που λέμε όλο τον χρόνο
-«Είμαι καλά»
Η αναμενόμενη απάντηση, που πολλές φορές δεν ισχύει.
-«Θα σου τηλεφωνήσω αργότερα»
Συνηθίζουμε να χρησιμοποιούμε την ατάκα για να ολοκληρώσουμε μια συνομιλία και τις περισσότερες φορές δεν το κάνουμε.
-«Σε 5 λεπτά είμαι εκεί»
Μην ορκίζεσαι, γιατί ποτέ, κανένας δεν κράτησε το λόγο του. το πιο συχνό και αγαπημένο ψέμα.
-«Δεν το έκανα εγώ»
Δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τα παιδικά μας χρόνια και το χρησιμοποιούμε και ως ενήλικες.
-«Θα το κάνω αύριο»
Η αγαπημένη ατάκα του αναβλητικού,του κουρασμένου, αυτού που βαριέται, αλλά και εκείνου που δε θέλει να σε εξυπηρετήσει.
-«Έχει κίνηση»
Ο δρόμος είναι άδειος, αλλά αυτή είναι πάντα η καλύτερη δικαιολογία για την αργοπορία σου.
-«Πόσων χρόνων είσαι;»
Μετρημένοι στα δάχτυλα αυτοί που απαντούν λέγοντας την αλήθεια. Εδώ που τα λέμε, γιατί ρωτάνε αυτοί που ρωτάνε;
-«Χάρηκα για τη γνωριμία»
Επιβάλλεται κοινωνικά να είσαι ευγενής, άσχετα αν γίνεσαι και ψεύτης.
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ-ΙΣΑΒΕΛΛΑ ΜΗΤΑΚΑΚΗ
Πηγές: Wikipedia, Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα
Το είδαμε εδώ