Όντως εικόνα ΕΡΓΟ Τέχνης, για όποιον την δημιούργησε.
Ομηρική «οικογένεια» και… παππούδες
Ο ρόλος τους είναι δεύτερος και τρίτος, στο περιθώριο της ζωής και της δράσης των παιδιών τους και των εγγονών τους (Αυτόλυκος, Λαέρτης, Ικάριος κλπ).
Η ενεργή, για μια φορά, παρουσία του παππού Αυτόλυκου, επιβάλλεται για απολύτως αναγκαίους λόγους οικονομίας (τραύμα Οδυσσέα, χαρακτήρας, όνομα).
Η τυχόν πιθανή συγκατοίκηση, δεν σημαίνει καθοριστικό ρόλο του παππού και της γιαγιάς.
Η έννοια της «οικογενειακής ζωής» (ως σχέσεις συναισθηματικές, οικονομικές,
ανατροφής και αγωγής των παιδιών, ως δράση, ως καθημερινότητα κλπ)
εξαντλείται μεταξύ γονιών - παιδιών.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
Ο Τηλέμαχος, ενήλικος πλέον, πρέπει να πάρει μια δύσκολη απόφαση και συγχρόνως σκληρή, πλην ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ, για τις ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ - ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΕΣ αντιλήψεις της εποχής, που δεν «σήκωναν» συναισθηματισμούς.
Η Αθηνά, συμβουλεύοντας τον Τηλέμαχο, είναι σαφής και κατηγορηματική.
ΠΡΩΤΟ και κύριο βέβαια να γίνει ο… «ΕΑΥΤΟΣ» του. Να πάψει να περιμένει λύσεις, από το «φάντασμα» του… αναμενόμενου πατέρα του, Οδυσσέα. Και…
Δεύτερο, σε περίπτωση που ο Οδυσσέας «δηλωθεί» οριστικά αγνοούμενος, ΠΡΕΠΕΙ να «απομακρύνει» την Πηνελόπη.
Με δυο λόγια, στην εν δυνάμει προσεχώς οικογένεια (σύζυγο- παιδιά) του Τηλέμαχου, βασιλιά πλέον, η… γιαγιά Πηνελόπη, δεν έχει… θέση (ρόλο).
Ο Λαέρτης και η Αντίκλεια αγωνιούν για τον γιο τους Οδυσσέα.
Και εκεί σταματούν.
Ο μεν Λαέρτης απομονώνεται, σαν να έχει τελειώσει ο ρόλος του, η δε Αντίκλεια
«αφήνεται» (!) να την «φθείρει» ο καημός της για την απουσία του Οδυσσέα.
Δεν «μένουν» (αν επιτρέπεται η έκφραση) να στηρίξουν τον εγγονό τους Τηλέμαχο και γενικότερα την τύχη της οικογένειας του γιου τους.
Αγαπούν ως γονείς τον γιο Οδυσσέα. «Αδιαφορούν» για την οικογένειά του.
Τον δικό τους «συγγενικό» ρόλο καλύπτουν δύο… «ξένοι», ο Εύμαιος και η Ευρύκλεια, στα ΕΙΚΟΣΙ χρόνια ΜΟΝΑΞΙΑΣ της Πηνελόπης (δραματουργική ανάγκη)
Για τις γυναίκες τα πράγματα είναι ακόμη δυσκολότερα:
Μετά τον γάμο τους σχεδόν «εγκαταλείπονται» οι ίδιες και οι οικογένειές τους ακόμη κι από τους γονείς τους.
Η Κτιμένη, αδελφή του Οδυσσέα, μετά τον γάμο της «χάνεται» από το οικογενειακό προσκήνιο. Την Θυμάται μόνο κάποια στιγμή ο… αισθηματίας Εύμαιος.
Η Πηνελόπη εμφανίζεται μόνη και… «συγγενικώς» αβοήθητη. (Πλήν της ονειρικής εμφάνισης της αδελφής της)
Μήπως ο Όμηρος θέλει να τονίσει την ΑΜΕΣΟΤΗΤΑ ΕΥΘΥΝΗΣ και ΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑΣ… πρώτα (!) των ίδιων των γονιών απέναντι στα ΠΑΙΔΙΑ τους, ως βασική προϋπόθεση για την σωστή διαπαιδαγώγησή τους;
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ:
Ο Όμηρος απορρίπτει την εικόνα της «ευρείας» οικογενειακής ζωής, με τις διαδοχικές γενιές να συγκατοικούν ΙΕΡΑΡΧΙΚΑ στον ίδιο χώρο, στην ίδια «οικογενειακή εστία».
Μετά τον γάμο και την απόκτηση παιδιών η Ομηρική «ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ» ορίζεται από το… «ζευγάρι» και τα παιδιά τους.
Αυτόν τον στενό τύπο οικογένειας (γονείς - παιδιά) θα ΤΑΙΡΙΑΖΕ να τον δούμε στις ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ πλέον κοινωνίες και όχι στις αγροτοποιμενικές, με τις μεγάλες πατριαρχικές- μητριαρχικές οικογένειες - φαμίλιες.
Μπορεί να ενοχλεί αυτή η… αντιπαραδοσιακή εικόνα του παππού και της γιαγιάς (Τζάκι, παραμύθια…), αλλά είναι μια πολύ τολμηρά προχωρημένη, για την εποχή, αντίληψη του Ομήρου για την «οικογένεια», με ευρύτερο ιστορικό και κοινωνιολογικό ενδιαφέρον.
ΩΣΤΟΣΟ για να προλάβω τυχόν ενστάσεις των…. ηθικολόγων , για την «Ομηρική Οικογένεια», θα… προσφύγω (ΚΑΙ) στον αξιέπαινο (το καλό να λέγεται) ΡΕΑΛΙΣΜΟ της ίδιας της Εκκλησίας μας:
Τίμα τους γονείς σου, ΑΛΛΑ μετά τον γάμο…
«… ένεκεν τούτου ΚΑΤΑΛΕΙΨΕΙ (!) άνθρωπος τον πατέρα αυτού και την μητέρα, και προσκολληθήσεται προς την γυναίκα αυτού…» (= την νέα του οικογένεια).
Υ.Γ Ενώ ο Όμηρος έχει «προσδιοριστικές λέξεις» για όλους σχεδόν τους συγγενείς, δεν έχει… «παππούς» και «γιαγιά».
(Όταν χρειάζεται κάτι σχετικό χρησιμοποιεί τις λέξεις «γρηυς» και «γέρων»).
Χρυσόστομος Τσιρίδης
[Πηγή]
Οι απόψεις του ιστολογίου μας δεν συμπίπτουν απαραίτητα με το περιεχόμενο των άρθρων που δημοσιεύουμε
