το ανθρώπινο είδος. Εκτός και αν…
REUTERS – Οι άνθρωποι θα εξαφανιστούν μέσα στα επόμενα 100 χρόνια, γιατί ο πλανήτης δεν θα είναι πλέον κατοικήσιμος. Αυτό προέβλεψε ο πολυβραβευμένος Αυστραλός μικροβιολόγος Φρανκ Φένερ (Frank Fenner 1914 – 2010), ηγετική μορφή στον αγώνα για την εξάλειψη της ευλογιάς κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970. Αιτία ο υπερπληθυσμός, η έλλειψη φυσικών πόρων και φυσικά η κλιματική αλλαγή.
Η πρόβλεψη αυτή του Φένερ, που έγινε στις αρχές του 2010, μπορεί να μην είναι ένα σίγουρο στοίχημα, αλλά θα επαληθευτεί καθώς δεν υπάρχει κανένας τρόπος μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, που θα έφτανε να μας σώσει από την πορεία μας προς την καταστροφή.
Η μοιρολατρική στάση των ηγετών του κόσμου είναι επαρκής ένδειξη ότι η μοίρα της ανθρωπότητας έχει πλέον σφραγιστεί. Όταν οι ηγέτες που μετείχαν στη Σύνοδο Κορυφής των G7 ζήτησαν από όλες τις χώρες του πλανήτη να μηδενίσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέσα στα επόμενα 85 χρόνια, η επιστημονική αντίδραση ήταν ομόφωνη: «Τότε θα είναι πάρα πολύ αργά!»
Η μισή αλήθεια…
Επίσης τίποτε αξιόλογο δεν προέκυψε από τη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή που έγινε στη Βόνη στις αρχές Ιουνίου, στο πλαίσιο της προετοιμασίας για τη διάσκεψη του ΟΗΕ που θα γίνει το Νοέμβριο στο Παρίσι.
Πάλι τονίστηκε η ανάγκη μείωσης των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα, αυτή όμως είναι μόνο η μισή αλήθεια – η εύκολη μισή αλήθεια. Το άλλο μισό της αλήθειας είναι δύσκολο και δυσάρεστο: η ανθρωπότητα δεν έχει ούτε τις γνώσεις ούτε τις τεχνολογίες που απαιτούνται για να αντιστραφεί η Αποκάλυψη του κλίματος που έχει ήδη αρχίσει.
Εδώ και πολλά χρόνια –από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 συγκεκριμένα– ακούμε ότι έχουμε φτάσει σε ένα σημείο καμπής. Στο ντοκυμαντέρ “Μια άβολη αλήθεια” (An Inconvenient Truth), που γυρίστηκε το 2006 από τον Ντέιβις Γκουγκενχάϊμ, ο Αλ Γκορ υποδεικνύει την άμεση δράση που απαιτείται προκειμένου να αποφευχθεί η υπερθέρμανση του πλανήτη.
Το 2007, ο χημικός σερ Ντέιβιντ Κινγκ (Sir David King), πρώην επιστημονικός σύμβουλος της βρετανικής κυβέρνησης για την κλιματική αλλαγή, δήλωσε: «Το να αποφύγουμε την επικίνδυνη για τον άνθρωπο κλιματική αλλαγή είναι κάτι αδύνατο – η επικίνδυνη μεταβολή έχει ήδη συμβεί. Το ερώτημα είναι: μπορούμε να αποφύγουμε μια καταστροφική αλλαγή του κλίματος;»
Σερ Ντέιβιντ Κινγκ: «Η επικίνδυνη κλιματική αλλαγή έχει ήδη συμβεί. Το ερώτημα είναι αν μπορούμε να αποφύγουμε την καταστροφική κλιματική αλλαγή». Πηγή: Supplied
Στα χρόνια που ακολούθησαν, οι εκπομπές αντί να μειωθούν αυξήθηκαν, όπως και η παγκόσμια θερμοκρασία. (Ήδη μεγάλο μέρος των πάγων στην Αρκτική έχει λιώσει). Σήμερα, η αδιαφορία των ηγετών σημαίνει ένα από τα δύο: ή όλες αυτές οι προειδοποιήσεις –παλιές και νέες– έγιναν και γίνονται από ανθρώπους που τους αρέσει η κινδυνολογία, ή αντιμετωπίζουμε ήδη ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα το οποίο είναι αδύνατο να λυθεί. Δυστυχώς, φαίνεται ότι ισχύει το δεύτερο.
Η καταστροφική αντίληψη του χρόνου
Από τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής έχουμε πλέον περάσει στην καταστροφική αύξηση της θερμοκρασίας. Μπορεί να αναχαιτιστεί; Ίσως, αν λάβουμε μέτρα σήμερα και όχι ύστερα από 85 χρόνια, μειώνοντας τις εκπομπές ρύπων και εγκαινιάζοντας άμεσα τη χρήση καθαρότερων πηγών ενέργειας, όπως π.χ. η ηλιακή. Διαφορετικά η ολέθρια επίδρασή μας στο περιβάλλον θα συνεχιστεί και μάλιστα με γεωμετρική πρόοδο λόγω του συνεχώς αυξανόμενου πληθυσμού.
Από τη Σύνοδο Κορυφής των G7 στις Βαυαρικές Άλπεις τον Ιούνιο του 2015. Στις διασκέψεις αυτές οι πολιτικοί αρέσκονται να επιδεικνύουν τη δύναμη των χωρών που εκπροσωπούν, αδιαφορώντας για το μέλλον της ανθρωπότητας. Πηγή: Supplied
Δυστυχώς, όπως οι ηγέτες μας, έτσι κι εμείς πιστεύουμε ότι έχουμε μπροστά μας πολύ χρόνο. Και αυτός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος απ’ όλους. Η αντίληψη του χρόνου. Ότι έχουμε άφθονο χρόνο. Κανένα πρόβλημα δεν είναι πραγματικό αν δεν μας επηρεάζει άμεσα, όταν δηλαδή δεν έχει αρχίσει να μας καταστρέφει.
Δίνουμε προτεραιότητα στο παρόν, στα προβλήματα που μας επηρεάζουν τώρα και όχι σε αυτά που βλέπουμε να έρχονται από το μέλλον. Έτσι, το αναβάλλουμε και το αναβάλλουμε συνεχώς, μέχρι το πρόβλημα να διογκωθεί, οπότε βρισκόμαστε κοντά στο μοιραίο τέλος. Όταν θα επιχειρήσουμε να αναστρέψουμε τις αλλαγές, πιθανότατα θα είναι πολύ αργά.
Το 2013 η μέση ετήσια θερμοκρασία ήταν 14,6 βαθμοί Κελσίου, η οποία είναι κατά 0,6 βαθμούς μεγαλύτερη από αυτήν του 1950 και 0,8 βαθμούς από το 1880.
Αυτό μπορεί να φαίνεται ασήμαντο, όμως γύρω στο 2100 η μέση ετήσια θερμοκρασία της Γης θα είναι μεγαλύτερη κατά 5-6 βαθμούς Κελσίου, πράγμα που σημαίνει ότι σε περιόδους καύσωνα το θερμόμετρο θα ξεπερνά τοπικά τους 50-55 βαθμούς, εκεί όπου σήμερα φτάνει τους 40-41 βαθμούς.
Το 2100 δεν θα πέφτουν πλέον χιόνια στη Γη, ενώ οι πάγοι σε όλα τα σημεία του πλανήτη θα έχουν λιώσει από καιρό. Τότε όμως δεν θα υπάρχει κανείς για να καταγράψει το φαινόμενο.
Ο χάρτης αυτός που έδωσε στη δημοσιότητα η NASA την περασμένη εβδομάδα, δείχνει τις αλλαγές στη θερμοκρασία και τις βροχοπτώσεις στα επόμενα 100 χρόνια. Οι μέγιστες θερμοκρασίες τον Ιούλιο θα φτάνουν τους 50 με 55 βαθμούς και τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα από 400 σήμερα θα έχουν φτάσει στα 935 μέρη ανά εκατομμύριο (ppm). Πηγή: Supplied
Ο στόχος του ΟΗΕ, των κρατών και των περιβαλλοντικών οργανώσεων επικεντρώνεται σήμερα στο να κρατηθεί η άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας σε χαμηλά επίπεδα και να μην αυξηθεί περισσότερο από 2 βαθμούς Κελσίου.
Διαφορετικά, μεγάλα μέρη του πλανήτη θα καταστούν ακατοίκητα, ενώ θα είναι καθημερινό φαινόμενο οι εκτεταμένες πλημμύρες, η πείνα, η ξηρασία, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και η μαζική εξαφάνιση των ειδών. Ακόμη χειρότερα, το ανθρώπινο είδος θα αρχίσει να μεταλλάσσεται και ένας νέος άνθρωπος του Νεάντερταλ θα κάνει την εμφάνισή του.
Η αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2 βαθμούς θα έχει δραματικές συνέπειες, γιατί η άνοδος της στάθμης της θάλασσας εξαιτίας της τήξης των πάγων θα εκτοπίσει εκατομμύρια κατοίκους από τα παραθαλάσσια εδάφη.
Δεν είναι λοιπόν περίεργο που το αμερικανικό Πεντάγωνο αποκαλεί την κλιματική αλλαγή «πολλαπλασιαστή κινδύνου» και αρχίζει να προσαρμόζει τα σχέδιά του στα νέα δεδομένα, καθώς τα υφιστάμενα σχέδια δεν θα είναι σε λίγο καιρό λειτουργικά.
Οι αποφάσεις του ΟΗΕ τα προηγούμενα χρόνια σχετικά με την κλιματική αλλαγή (για τις ΗΠΑ μείωση των ρύπων κατά 26%-28% έως το 2025 σε σχέση με τα επίπεδα του 2005, για την Ευρωπαϊκή Ένωση μείωση 40% έως το 2030 σε σχέση με το 1990 και για την Κίνα μείωση των εκπομπών από το 2030 και μετά) απέχουν έτη φωτός από τον στόχο να μην αυξηθεί η θερμοκρασία πάνω από τους 2 βαθμούς Κελσίου. Η άνοδος αυτή είναι δεδομένο ότι θα συμβεί τα επόμενα χρόνια και το αποδεικνύουν οι αριθμοί.
Η Αρκτική το 2012. Εκεί όπου κάποτε υπήρχαν πάγοι, τα πλοία πλέον κινούνται ελεύθερα χωρίς την ανάγκη παγοθραυστικών. Πηγή: Supplied
Το 2012, ο Αμερικανός δημοσιογράφος και περιβαλλοντολόγος Μπιλ ΜακΚίμπεν (Bill McKibben) ανέφερε σε άρθρο του στο περιοδικό Rolling Stone ότι ο ΟΗΕ βλέπει τη ρόδινη πλευρά των πραγμάτων.
Μιλώντας με αριθμούς, έδειξε ότι ακόμη κι αν σταματούσαμε σήμερα κάθε δραστηριότητα, η θερμοκρασία θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια κατά 0,8 βαθμούς, εξαιτίας του υπάρχοντος διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα. Με δεδομένο ότι ήδη έχει ανέβει κατά 0,8 βαθμούς, μένει ένα κρίσιμο 0,4 για να φτάσουμε στους καταστροφικούς 2 βαθμούς Κελσίου.
Μια διάσκεψη που έχει ξεπεραστεί
Η 21η διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα (COP21), που θα γίνει το Νοέμβριο στο Παρίσι, έχει ως στόχο όλες οι χώρες που ευθύνονται για τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου –τόσο οι ανεπτυγμένες όσο και οι αναπτυσσόμενες– να υπογράψουν μια παγκόσμια συμφωνία που θα έχει δεσμευτική νομική ισχύ, για την επίτευξη του στόχου των δύο βαθμών. Αυτός όμως ο στόχος έχει ήδη ξεπεραστεί εκ των πραγμάτων.
Κανονικά έπρεπε να τεθεί είτε στη διάσκεψη του Κιότο είτε στη διάσκεψη της Κοπεγχάγης. Τώρα ο στόχος των δύο βαθμών μπορεί να συγκριθεί με το πυροσβεστικό όχημα που φτάνει στον τόπο της πυρκαγιάς κατόπιν εορτής.
Σύμφωνα με την Wikipedia, από τις ανθρώπινες δραστηριότητες ελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα κάθε χρόνο 24.136 x 109 τόνοι διοξειδίου του άνθρακα. Αλλά ακόμη κι αν δεν υπήρχε καμία δραστηριότητα, ο ανθρώπινος πληθυσμός, που το 2007 ήταν μόνο 6,6 δισεκατομμύρια, απελευθέρωνε μόνο με την αναπνοή του 1.362 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα το έτος. Σήμερα ο πληθυσμός της Γης είναι 7,323 δισεκατομμύρια.
Με αυτά τα δεδομένα, το κρίσιμο των 0,4 βαθμών Κελσίου θα έχει συμβεί μέσα στα επόμενα 10 με 20 χρόνια, πάντως πολύ πριν το 2050, που ο πληθυσμός θα έχει ανέλθει στα 9,5 δισεκατομμύρια.
Η αύξηση κατά 2 βαθμούς της παγκόσμιας θερμοκρασίας θα συμβεί μεταξύ των ετών 2025 με 2035, θα εξαφανίσει μεγάλες ηπειρωτικές και νησιωτικές ζώνες και θα κοστίσει –κάτι που δεν λέει κανείς– τη ζωή σε ανυπολόγιστο αριθμό ανθρώπων.
27 Μαΐου 2015. Ένα ζευγάρι στέκεται αγκαλιασμένο σε μια λοφώδη περιοχή με θέα το Κάιρο σε μια σκονισμένη και μουντή μέρα κατά την οποία η θερμοκρασία έφτασε τους 45,5 βαθμούς Κελσίου. Μια εικόνα από το εγγύς μέλλον; Πηγή: Supplied
Ο στόχος κανονικά της COP21 θα έπρεπε να είναι η αποφυγή αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 5 και 6 βαθμούς, όπως αναμένεται ότι θα συμβεί τις επόμενες δεκαετίες, και όχι κατά 2 βαθμούς που είναι ήδη τετελεσμένο.
Στη ζώνη του λυκόφωτος
Αλλά ακόμη κι αν συνέβαινε αυτό, θα αντικατόπτριζε απλώς τις καλές μας προσθέσεις, διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι δεν έχουμε τα τεχνικά και γνωστικά μέσα για να σταματήσουμε την κατηφόρα.
Έτσι, μέσα στη σύγχυση και στην απελπισία –η απελπισία δεν είναι ποτέ καλός σύμβουλος– κάποιοι προτείνουν να το παίξουμε θεοί με το κλίμα, εφαρμόζοντας ριψοκίνδυνες στρατηγικές, όπως την έκχυση θειικών αλάτων στην ατμόσφαιρα που θα επιστρέφουν την ακτινοβολία του ήλιου στο διάστημα, ή την ρίψη στις θάλασσες και στους ωκεανούς όλου του κόσμου μεγάλων ποσοτήτων πολτού σιδήρου, με την ελπίδα ότι έτσι θα αναπτυχθούν φύκια που θα απορροφήσουν το περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα.
Πέρα από τον προφανή κίνδυνο των ακούσιων συνεπειών, οι μεταβολές στη βιολογία και στη θαλάσσια ζωή θα είναι τέτοιες που θα δημιουργήσουν έναν κόσμο τεράτων σαν να ζούμε πλέον στη ζώνη του λυκόφωτος. Από τις προτάσεις των «απατεώνων της γεωμηχανικής», όπως τους αποκαλούν οι οικονομολόγοι Gernot Wagner και Martin L. Weitzman στο βιβλίο τους “Climate Shock”, υπάρχουν ασφαλέστερες λύσεις για τη μείωση των συγκεντρώσεων του CO2 στην ατμόσφαιρα.
Οι λύσεις αυτές όμως απαιτούν την συνεργασία όλων των ανθρώπων και όλων των χωρών με στόχο τη δημιουργία μιας κοινωνίας με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα, ανεξάρτητα από άλλες τεχνολογικές διορθώσεις.
Βέβαια αυτό είναι ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο, όμως η τεχνολογία θα μπορούσε να μας αγοράσει το χρόνο που χρειαζόμαστε για να φτάσουμε σε έναν πλανήτη χωρίς ρύπους από την καύση.
Αυτό που χρειάζεται είναι να γίνουν εστιασμένες επενδύσεις, όπως την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, για την έρευνα και την ανάπτυξη τεχνολογιών που θα αμβλύνουν την υπερθέρμανση του πλανήτη και θα ανακόψουν τον κατήφορο.
Διαφορετικά, τα παιδιά που γεννιούνται σήμερα θα ζήσουν μόνο για να δουν το τέλος της ανθρωπότητας.
[Πηγή]