Εκτός από το πατρινό καρναβάλι η χώρα μας διακρίνεται για πάρα πολλά άλλα έθιμα στην περίοδο των Αποκριών που κρατάνε από τα αρχαία χρόνια. Αν σκοπεύετε να ταξιδέψετε δείτε τα δεκάδες διαφορετικά έθιμα που πολλά από αυτά κρατάνε από την εποχή των Διονυσιακών τελετών στην αρχαία Ελλάδα.
Από την εποχή των Τούρκων, ή από την εποχή ακόμα και των αρχαίων χρόνων δείτε ποια είναι τα έθιμα που... καλά κρατούν εκτός Αττικής:
Γαλαξίδι για... «Αλευρομουτζουρώματα»
Είναι ένα έθιμο που λαμβάνει χώρα το απόγευμα της Καθαράς Δευτέρας και κρατάει εδώ και αρκετούς αιώνες. Οι κάτοικοι χωρίζονται σε δύο ομάδες και πετάνε αντιστοίχως ο ένας στον άλλον αλεύρι και μαύρη σκόνη.
Θήβα για «Βλάχικο Γάμο»
Είναι ένα έθιμο που... μεταφέρθηκε από την Πίνδο στη Θήβα στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, λόγω εσωτερικής μετανάστευσης. Ο Βλάχικος Γάμος είναι μια αστεία αναπαράσταση ενός γάμου βλάχων, όπου τη νύφη υποδύεται ένας άνδρας.
Στον Τύρναβο για «Μπουρανί» και τσίπουρο
Το Μπουρανί δεν είναι έθιμο ακριβώς αλλά μια εξαιρετική συνταγή η οποία όμως κρύβει από πίσω της μια ολόκληρη ιεροτελεστία. Οι κάτοικοι μαζεύονται στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία και φτιάχνουν το «μπουρανί» μια σούπα η οποία περιέχει σπανάκι, τσουκνίδα, ραδίκι και ξύδι. Μετά το σερβίρισμα της σούπας, ξεκινάει γλέντι το οποίο καταλήγει να είναι μια... παρέλαση από φαλλικά σύμβολα και ο κόσμος βωμολοχεί... όλα φυσικά γιατί τα επιτάσσει το έθιμο.
Στην ακριτική Θράκη με τον «Καλόγερο»
Ο «Καλόγερος» είναι ένα πάρα πολύ παλιό έθιμο που αναβιώνει σε όλη την γειτονική περιοχή της Θράκης. Είναι ένας λαϊκός μύθος, με αρκετά πολύπλοκη πλοκή. Δύο καλόγεροι, η γριά «Μπάμπω» μαζί με το εφτά μηνών μωρό της, δύο κατσίβελοι, δύο νύφες και δύο χωροφύλακες. Το θεατρικό δρώμενα εξελίσσεται πολύ γρήγορα. Ο πρώτος καλόγερος θέλει να παντρευτεί και βρίσκει νύφη, ο δεύτερος καλόγερος όμως τον σκοτώνει η νύφη θρηνεί. Κάποια στιγμή ο καλόγερος ανασταίνεται. Και υπάρχει μια τελετή εξευγενισμού του στοιχειωμένου καλόγερου που οι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι κρατά από τα Διονύσια των αρχαίων Ελλήνων.
Καστοριά και «Μπουμπούνες»
Η πόλη τυλίγεται στις φλόγες, σε ένα προ-χριστιανικό έθιμο που λατρεύεται η ίδια η φλόγα. Παράλληλα διαδραματίζεται και ο «Χάσκαρης» Στην άκρη ενός πλάστη δένουν ένα αβγό και το «μεταφέρουν» από στόμα σε στόμα. Όποιος καταφέρει να αρπάξει το αβγό κερδίζει.
Στην Κρήτη κλέβουν τη Νύφη
Είναι ένα από τα μεγάλα έθιμα πριν την καθαρά Δευτέρα, όπου την Παρασκευή έχουμε την μεγάλη καρναβαλική παρέλαση. Καθαρά Δευτέρα αναβιώνει το έθιμο του κλέψιμου της νύφης στο Μελιδώνι.
Σκύρος «Ο γέρος και η Κορέλα»
Οι ντόπιοι μεταμφιέζονται σε Γέρους (μαύρη κάπα, άσπρη υφαντή βράκα και πάρα πολλά κουδούνια μεταλλικά). Η Κορέλα είναι η ντάμα του και φοράει παραδοσιακή Σκυριανή στολή και χορεύει συνεχώς γύρω του. Σύμφωνα με την ιστορία το έθιμο ξεκίνησε πριν πολλές δεκαετίες όταν μετά από θεομηνία ένας βοσκός ζώστηκε κουδούνια για να προειδοποιήσει το χωριό ότι τα ζωντανά πεθαίνουν.
Οι Κουδουνάτοι της Νάξου
Οι κουδουνάτοι τρέχουν από σπίτι σε σπίτι και ανεβαίνουν στα χωμάτινα δώματα σείοντας τα κουδούνια, έτσι ώστε να προκαλούν έναν δαιμονιώδη θόρυβο, επιστρέφοντας στο πρωτόγονο του ασυνειδήτου. Τα κουδούνια σείονται συνεχώς και με μεγαλύτερη ένταση. Οι κραυγές των κουδουνάτων και οι φωνές των παιδιών, που βγαίνουν στα σοκάκια και τους ακολουθούν, συνοδεύουν την βουή των κουδουνιών, ενώ όλοι μαζί καταλήγουν στη ‘μπλάτσα’ του χωριού, όπου στήνουν χορό, με συνοδεία από τα τσαμπουνοτούμπακα, και χτυπούν με τις σόμπες τους παρευρισκόμενους και διερχόμενους ανθρώπους.
Νάουσα με Γενίτσαρους και Μπούλες
Η υπόθεση είναι καθαρά ανδρική και η προετοιμασία της έχει τη μορφή αυστηρής ιεροτελεστίας που τηρείται κατά γράμμα εδώ και δεκαετίες. Το έθιμο αρχίζει την Κυριακή της Αποκριάς και συνεχίζεται μέχρι την Καθαρή Δευτέρα.Το ντύσιμο του Γενίτσαρου και της Μπούλας, που σημαίνει «νύφη», αρχίζει από νωρίς. Η φουστανέλα είναι η λεγόμενη αρματωλική, κοντή, πάνω από το γόνατο με εκατοντάδες πιέτες, τα λεγόμενα «λαγκόλια», που μπορεί να φτάνουν τις 400. Οι Γενίτσαροι κρατούν μαντίλι για το χορό, γιαταγάνι και χορεύουν πάνω σε κόκκινα τσαρούχια με μαύρες φούντες. Η Μπούλα είναι και εκείνη άνδρας που ντύνεται με φουστάνι κεντημένο με στεφάνια για να φαίνεται πλούσιο και φαρδύ, χρυσοκέντητη ζώνη, ασημικά και χρυσά κοσμήματα περασμένα στο στήθος και λουλούδια στο κεφάλι, όπως προστάζει το έθιμο. Οι Γενίτσαροι εμφανίζονται με κατάμαυρο μουστάκι, φαρδιά μύτη και υποβλητικό προσωπείο, το οποίο δένεται με έναν περίτεχνο τρόπο πάνω στα κεφάλια όσων συμμετέχουν στο «μπουλούκι» για να μην πέσει κατά τη διάρκεια του χορού. Η Μπούλα έχει πιο ευγενική μορφή, με βαμμένα κατάκκοκινα μάγουλα και χείλη. Όλη η Νάουσα χωρίζεται σε ομάδες οι οποίες πηγαίνουν στο δημαρχείο της πόλης να ζητήσουν άδεια από τον δήμαρχο για να χορέψουν στην πόλη. Το βράδυ οι μάσκες βγαίνουν. Το ιδιαίτερο αυτό έθιμο της αποκριάς, που δίνει έντονο παραδοσιακό χρώμα στο καρναβάλι της Νάουσας, χρονολογείται στον 18ο αιώνα, ενώ οι ρίζες του ανιχνεύονται σε γιορτές στην αρχαία Ελλάδα, σχετικές με τον θεό Διόνυσο.
Σύρος και Ζεϊμπέκια
Τα Ζεϊμπέκια είναι μια αποκριάτικη παράσταση με θέμα την απαγωγή της νύφης (αρχιχανούμισας), που είναι η γυναίκα του καπετάνιου. Λέγεται ότι το έθιμο αυτό το έφεραν φυγάδες Έλληνες από την Μικρά Ασία . Το αποκριάτικο αυτό έθιμο γίνεται την τελευταία Κυριακή των αποκριών και κυριαρχεί στην Άνω Σύρο και Ερμούπολη . Τα Ζεϊμπέκια είναι μια ομάδα 30 – 40 ατόμων: Τον πρώτο καπετάνιο, τον δεύτερο καπετάνιο, τον τρίτο καπετάνιο , που τον αποκαλούν και μουσταφά, την χανούμισσα ( γυναίκα του πρώτου καπετάνιου που ήταν άνδρας ντυμένος νύφη.) δύο Αραπάδες , που ήταν οι υπηρέτες του Καπετάνιου και τα Ζεϊμπέκια.
Κρήτη - «Λεράδες»
Ένα από τα κρητικά αποκριάτικα έθιμα είναι οι «Λεράδες». Πρόκειται για μασκαράδες που φοράνε γύρω από τη μέση και τα χέρια μεγάλες κουδούνες και αποτελούν την συνηθέστερη μεταμφίεση των Κρητικών. Χαρακτηριστική δε μάσκα τους είναι η Σιβιανή, κατασκευασμένη από την ρίζα του φυτού «αθάνατος».
Κάρπαθος: «Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων»
Την Καθαρά Δευτέρα λειτουργεί στο νησί το λεγόμενο «Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων». Σ’ αυτό οδηγούνται άνθρωποι που έχουν κάνει άσεμνες πράξεις και χειρονομίες σε κάποιους άλλους, προκειμένου να δικαστούν από τους λεγόμενους «Τζαφιέδες», που είναι οι χωροφύλακες. Η δίκη, εξελίσσεται σε γέλια και πειράγματα και καταλήγει σε ένα μεγάλο αποκριάτικο γλέντι.
Καλαμάτα: Tο κρέμασμα της «γριάς Συκούς»
Ένα από τα χαρακτηριστικά τοπικά αποκριάτικα έθιμα είναι το κρέμασμα της «γριάς Συκούς». Σύμφωνα με την παράδοση, αυτό το έθιμο λαμβάνει χώρα το πρωί της Καθαρής Δευτέρας, στο ίδιο σημείο της πλατείας στο οποίο και κρεμάστηκε η «γριά Συκούς» κατ’ εντολή του Ιμπραήμ Πασά.
Μεσσήνη: H «Κυριακή της Τυροφάγου»
Εδώ έχουν ένα χαρακτηριστικό έθιμο το οποίο λέγεται «Κυριακή της Τυροφάγου». Σύμφωνα μ’ αυτό, πολλοί μασκαράδες κυκλοφορούν και γλεντούν στους δρόμους, συνοδευόμενοι από οργανοπαίκτες της περιοχής καθώς και της Δημοτικής Φιλαρμονικής. Το έθιμο αυτό, λαμβάνει χώρα την Κυριακή πριν την Καθαρά Δευτέρα, ενώ το βράδυ της ίδιας μέρας, οι κάτοικοι συνηθίζουν να ανάβουν φωτιές σε διάφορα σημεία της πόλης, γύρω από τις οποίες κυριαρχεί το γλέντι και ο χορός.
Μεθώνη: «Του Κουτρούλη ο γάμος»
Μια πολύ γνωστή μας έκφραση: «Του Κουτρούλη ο γάμος» προέρχεται από το κλασικό αποκριάτικο έθιμο που αναβιώνει κάθε χρόνο στη Μεθώνη. Συμμετέχουν δύο άνδρες, όπου είναι και οι νεόνυμφοι και με τη συνοδεία των συγγενών και φίλων τους καταλήγουν στην πλατεία της πόλης για να γίνει ο γάμος. Κατά τη διάρκειά του διακωμωδούνται διάφορες καταστάσεις και αναφορές τόσο του παρελθόντος όσο και του σήμερα.
Πάτρα: Το Καρναβάλι
Το Πατρινό Καρναβάλι μετρά γύρω στα 180 χρόνια ιστορίας. Στην Πάτρα πραγματοποιούνται κάθε χρόνο, διάφορες εορταστικές εκδηλώσεις στην περίοδο των Αποκριών. Την τελευταία εβδομάδα των Αποκριών έχουμε και τον τερματισμό των καρναβαλικών εκδηλώσεων με τις δύο μεγάλες παρελάσεις των αποκριάτικων αρμάτων. Ένα γνωστό και άκρως πατρινό έθιμο, είναι και τα λεγόμενα «Μπουρμπούλια». Σύμφωνα μ’ αυτό, γυναίκες μεταμφιέζονται σε ντόμινο, κρύβοντας τόσο το πρόσωπό τους, όσο και το σώμα τους, ώστε να έχουν εκείνες την αποκλειστική επιλογή του καβαλιέρου τους και συμμετέχουν σε απογευματινούς χορούς.
Κέρκυρα: O «Σιορ Καρνάβαλος»
Στην Κέρκυρα σαλπιγκτές και τυμπανιστές περιφέρονται στους δρόμους του νησιού, προκειμένου να αναγγείλουν τον ερχομό του «Σιορ Καρνάβαλου». Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς γίνεται η μεγάλη παρέλαση του «Σιορ Καρνάβαλου», η οποία και τερματίζει στην Κάτω Πλατεία όπου και θα γίνει το κάψιμό του.
Ιωάννινα: Οι «Τζαμάλες»
Εκεί, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς γιορτάζουν οι λεγόμενες «Τζαμάλες». Αυτές είναι μεγάλες φωτιές, όπου πλήθος μεταμφιεσμένων χορεύει γύρω τους σε διπλές και τριπλές σειρές.
Μακεδονία: Οι «Κουδουνοφόροι Τράγοι»
Εκεί, κάθε χρόνο πραγματοποιούνται, οι λεγόμενοι «Κουδουνοφόροι Τράγοι». Αυτοί, είναι ομάδες μεταμφιεσμένων, ντυμένοι με μαύρες γιδοπροβιές και τέσσερα πολύ μεγάλα σιδερένια κουδούνια. Όπως περιφέρονται στους δρόμους προκαλούν αναστάτωση και θόρυβο, ενώ παράλληλα τραγουδούν και με γοερή φωνή.
[Πηγή 1]
[Πηγή 2]