ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΟ γνωστό κείμενο ενός από τα τέσσερα κανονικά ευαγγέλια βρέθηκε κολλημένο στο εσωτερικό ενός προσωπείου Αιγυπτιακής μούμιας.
Αυτοί που ταρίχευσαν το νεκρό παιδί είτε αγνοούσαν το περιεχόμενο του παπύρου είτε το γνώριζαν και χρησιμοποίησαν τον πάπυρο ως ένα είδος μαγικού φυλαχτού, που θα προστάτευε τον νεκρό στο μεταθανάτιο ταξίδι του.
Η ουσία πάντως είναι ότι για πρώτη φορά έχουμε μια αυθεντική πρώιμη έκδοση ενός χριστιανικού ευαγγελίου, που χρονολογείται γύρω στο 60 μ.Χ., καθώς το υπάρχον κείμενο του δεύτερου από τα συνοπτικά ευαγγέλια που περιέχει η Αγία Γραφή τοποθετείται στον 2ο αιώνα, και συγκεκριμένα στο έτος 125 μ.Χ.
Το συγκεκριμένο ευαγγέλιο είναι αγνώστου συγγραφέα και μόνο ο Παπίας, επίσκοπος στην Ιεράπολη της Φρυγίας (περ. 60/70 – 140/161/165) το αποδίδει στον Ευαγγελιστή Μάρκο, πρόσωπο άγνωστο από άλλες πηγές.
Ο Παπίας λέει ότι ο Μάρκος ήταν σύντροφος και διερμηνέας του αποστόλου Πέτρου. Η σύγχρονη έρευνα πάντως απορρίπτει τους ισχυρισμούς του Παπία και υποδεικνύει ότι σε πολλά σημεία αντιγράφει το απόκρυφο Ευαγγέλιο του Θωμά.
Η συγγραφή του Αραμαϊκού ή Ελληνικού πρωτοτύπου του Ευαγγελίου του Θωμά τοποθετείται στον 2ο ή 3ο αιώνα.
Ο πάπυρος που ανακαλύφθηκε στο νεκρικό προσωπείο μπορεί να απαντήσει σε όλα αυτά τα ερωτηματικά, φωτίζοντας όλα τα σκοτεινά και αδιευκρίνιστα σημεία.
Το κείμενο του παπύρου έχει αρχίσει και μεταφράζεται και πρόκειται να δει το φως της δημοσιότητας αργότερα αυτό το έτος.
Ένα διαφορετικό Ευαγγέλιο
Να σημειωθεί πως το Κατά Μάρκον Ευαγγέλιο διαφέρει από τα υπόλοιπα καθώς αγνοεί τελείως τη γέννηση του Ιησού, το γενεαλογικό δέντρο και την παιδική ηλικία του και αρχίζει κατευθείαν με τη βάπτισή του από τον Ιωάννη τον Βαπτιστή.
Επίσης πολλά από τα γνωστά επεισόδια στη ζωή του Ιησού περιγράφονται σε αυτό διαφορετικά από τα υπόλοιπα ευαγγέλια.
Ένα άλλο αμφιλεγόμενο σημείο είναι το τέλος του, όπου λέει ότι ο Ιησούς μετά την ανάστασή του δεν παρουσιάστηκε σε κανέναν άλλον παρά μόνο στη Μαρία Μαγδαληνή και αυτήν έστειλε να το ανακοινώσει στους υπόλοιπους μαθητές, πράγμα που υπονοεί ότι είχε μια ιδιαίτερη σχέση μαζί της.
Αυτή η νεκρική μάσκα από πεπιεσμένο πάπυρο ήταν το ταπεινό κάλυμμα του προσώπου της μούμιας ενός παιδιού και βρέθηκε στη δυτική έρημο της Αιγύπτου στις παρυφές της πόλης Bawiti, κοντά στην Όαση Μπαχαρίγια. Photo: AFP. Πηγή: News media
Το Ευαγγέλιο του Μαρκίωνα
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ιππόλυτος Ρώμης (170 – 235), ο ελληνικής καταγωγής Ρωμαίος θεολόγος και συγγραφέας, αναφέρει ότι το αρχικό Ευαγγέλιο του Μάρκου βρισκόταν στα χέρια του Μαρκίωνα, του περιώνυμου δασκάλου του 2ου αι. μ.Χ., που ήταν γιος του επισκόπου της Σινώπης και αργότερα αποκηρύχθηκε ως αιρετικός. Ο Μαρκίων, γράφει ο Ιππόλυτος, αλλοίωσε το Ευαγγέλιο του Μάρκου, βάζοντας σε αυτό τις θεωρίες του Εμπεδοκλή του Ακραγαντίνου (490 – 430 π.Χ.) του αρχαίου Έλληνα φιλοσόφου.
Πέρα από την απέχθειά του στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία, η πολεμική του Ιππόλυτου απορρέει από το γεγονός ότι ο Μαρκίων, ένας αφοσιωμένος χριστιανός και ιδρυτής μιας από τις πιο διάσημες σχολές των Γνωστικών, διατηρούσε τις καθαρώς υπερβατικές και μεταφυσικές αντιλήψεις και τις αρχικές πίστεις των πρώτων χριστιανών, πριν αυτές παραμορφωθούν από τις μετέπειτα δογματικές τοποθετήσεις ανθρώπινης επινόησης της Εκκλησίας.
Ο Μαρκίων αρνιόταν τα ιστορικά γεγονότα (όπως βρίσκονται τώρα στα ευαγγέλια) της γέννησης, της βάπτισης και της σταύρωσης του Ιησού, υποστηρίζοντας ότι τέτοιες αναφορές ήταν απλώς η αποτύπωση μεταφυσικών αλληγοριών και συμβολισμού και επομένως μια υποβάθμιση της αληθινής πνευματικής ιδέας.
Με άλλα λόγια, η γέννηση είναι η πρώτη μύηση, η βάπτιση είναι η δεύτερη μύηση, η μεταμόρφωση στο όρος Θαβώρ η Τρίτη και τέλος η σταύρωση η τέταρτη μύηση – για όσους γνωρίζουν τι θέλουμε να πούμε.
Γι’ αυτό το λόγο ο Μαρκίων χλεύαζε τους χριστιανούς της εποχής του λέγοντας ότι διαστρέφουν την αρχική ιδέα του χριστιανισμού και υποβαθμίζουν το πνευματικό του περιεχόμενο.
Σύμφωνα με τον Ειρηναίο, ο Μαρκίων κατηγορούσε τους “Πατέρες της Εκκλησίας” «ότι διατύπωναν τη (χριστιανική) δοξασία τους σύμφωνα με την ποιότητα των ακροατών τους, επινοώντας τυφλά πράγματα για τους τυφλούς, ανάλογα με την τυφλότητά τους∙ για τους ανόητους ανάλογα με την ανοησία τους∙ για όσους βρίσκονται σε λάθος, ανάλογα με τα λάθη τους».
Νεκρική μάσκα από την περίοδο των Πτολεμαίων (332 με 30 π.Χ.). Είναι κατασκευασμένη από βαμμένο και επίχρυσο λινό ύφασμα και από πάπυρο. Πηγή: Μουσείο Λούβρου.
Η αλήθεια είναι ότι το Ευαγγέλιο του Μαρκίωνα, έχοντας αφαιρεθεί από αυτό όσα δεν συμφωνούσαν με το επίσημο δόγμα της Εκκλησίας, όπως για παράδειγμα ότι ο κόσμος φτιάχτηκε από έναν ατελή Δημιουργό, αποτέλεσε τη βάση για τη σύνταξη του Ευαγγελίου του Μάρκου. Γι’ αυτό σκόπιμα ο Ιππόλυτος Ρώμης λέει ότι πηγή αυτών των δοξασιών ήταν ο Εμπεδοκλής, ότι από αυτόν άντλησε τις διδαχές του ο Μαρκίων τις οποίες αργότερα πρόσθεσε στο αυθεντικό Ευαγγέλιο του Μάρκου.
Με αυτό τον τρόπο ο Ιππόλυτος, θολώνοντας τα νερά, πετύχαινε ένα διττό στόχο: αφενός ήθελε να πείσει ότι το Ευαγγέλιο του Μάρκου υπήρχε πριν από τον Μαρκίωνα, αφετέρου δικαιολογούσε τις αλλαγές και τις τροποποιήσεις που έγιναν στο κείμενο ώστε να συμφωνεί με το αποδεκτό εκκλησιαστικό δόγμα.
Συνοψίζοντας
Με άλλα λόγια, το Κατά Μάρκον Ευαγγέλιο ήταν αρχικά το γνωστικό Ευαγγέλιο του Μαρκίωνα που υπέστη αλλαγές.
Δεδομένου ότι ως τόπος της συγγραφής θεωρείται από τα παλιά χρόνια η Ρώμη (Κλήμης, Ιερώνυμος, Ευσέβιος), είναι λογικό να υποθέσει κανείς ότι ο “ανώνυμος” συντάκτης του κατά Μάρκον Ευαγγελίου είναι ο ίδιος ο Ιππόλυτος.
Όσο για το ότι διακόπτεται απότομα η αφήγησή του, αυτό μπορεί να συμπίπτει με το γεγονός της σύλληψης και εξορίας του Ιππόλυτου το 235 στη Σαρδηνία, όπου και πέθανε από τις κακουχίες.
Εάν αυτά ευσταθούν ή όχι θα φανεί από τη μετάφραση του κοπτικού κειμένου που βρέθηκε στην αιγυπτιακή μούμια, υπό την προϋπόθεση φυσικά ότι δεν θα έχουμε και εδώ λαθροχειρίες και διαστροφές νοήματος «επινοώντας τυφλά πράγματα για τους τυφλούς, ανάλογα με την τυφλότητά τους».
Από τον Αντώνη Κυριαζή
News media
[Πηγή 2]