Προσωρινά ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων (LHC) στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών (CERN) παραμένει κλειστός για αναβαθμίσεις, οι οποίες θα του επιτρέψουν μέσα στο 2015 να λειτουργήσει με ενέργειες διπλάσιες από αυτές που είχε φτάσει νωρίτερα, αγγίζοντας τα 14 TeV.
H αύξηση της ενέργειας του επιταχυντή επιτρέπει στους επιστήμονες να ερευνήσουν όλο και πιο βαθιά τα μυστήρια της φύσης, προσομοιώνοντας τις συνθήκες που επικρατούσαν στο Σύμπαν λίγο μετά τη Μεγάλη Έκρηξη.
Οι Έλληνες επιστήμονες που μετέχουν στο πείραμα είναι πολλοί και αξιόλογοι, κάποιοι μάλιστα αρκετά νέοι σε ηλικία. Ένας από αυτούς είναι και ο Αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα Φυσικής του ΕΚΠΑ, κ. Δημήτρης Φασουλιώτης, ο οποίος μιλάει αποκλειστικά στο «pentapostagma.gr» για τα μέχρι στιγμής ευρήματα των μεγάλων πειραμάτων στο CERN είναι κυρίως για το τι ακόμα μας περιμένει κρυμμένο πίσω από τα μυστήρια του σύμπαντος.
Eγώ ξεκίνησα στο CERN από το 1989, εκεί έκανα το διδακτορικό μου, στην προηγούμενη γενιά πειραμάτων.
Η επόμενη, που εργάστηκα, ήταν στο γνωστό σε όλους πια μεγάλο επιταχυντή Αδρονίων (LHC), ο ο οποίος είχε τη δυνατότητα να δώσει πολύ μεγαλύτερη ενέργεια, ώστε να διερευνήσουμε ένα κομμάτι της ισχύος που δεν μπορούσαμε μέχρι τότε με τους υπάρχοντες επιταχυντές.
– Ποια είναι τα πρώτα επιστημονικά συμπεράσματα από τα έως τώρα πειράματα στον επιταχυντή;
Καταρχήν, να σας πω ότι η βάση για την έναρξη κάθε πειράματος στο CERN ήταν η επιθυμία να μάθουμε πως είναι φτιαγμένος ο κόσμος, ανέκαθεν ο άνθρωπος είχε αυτή την ανάγκη.
Τα 3 χρόνια από το 2010-2012, με τη μέχρι τώρα λήψη δεδομένων, προσέφεραν μια πολύ μεγάλη ανακάλυψη: Το μποζόνιο Χιγκς, γνωστό και ως «σωματίδιο του Θεού». Απαραίτητο στη θεωρία για να υπάρχει νόημα και να λαμβάνουν μάζα τα σωματίδια.
Εικάζαμε ότι έτσι πρέπει να συμβαίνει, όμως ποτέ δεν είχε ανακαλυφθεί πειραματικά. Αυτή υπήρξε η πρώτη μεγάλη ανακάλυψη του επιταχυντή, για την οποία δόθηκε και το βραβείο Νόμπελ στο βρετανό φυσικό Πίτερ Χιγκς.
– Από εδώ και πέρα τι έχουμε να περιμένουμε στη συνέχεια της έρευνας;
Έχουμε μπροστά μας ένα πολύ πλούσιο ερευνητικό πρόγραμμα. Καταρχήν, θα μελετηθούν με εξονυχιστικό τρόπο όλες οι ιδιότητες του σωματιδίου Χιγκς που ανακαλύψαμε, θα γίνουν μετρήσεις ακριβείας, ώστε να προσδιοριστεί η μάζα του, η ζεύξη του με τα αλλά σωματίδια και αν υπάρχουν βέβαια και αλλά ανάλογα σωματίδια, να ανακαλυφθούν και αυτά.
Υπάρχουν διάφορα ανοικτά ερωτήματα, στα οποία δεν έχουν δοθεί ακόμα απαντήσεις. Μια πολύ δημοφιλής θεωρία είναι αυτή της υπερσυμμετρίας, η οποία θα έλυνε πολλά προβλήματα, όπως π.χ. τη «σκοτεινή ύλη» που μας απασχολεί σε επίπεδο αστροφυσικής.
Επιπλέον χωρικές διαστάσεις, ενοποίηση των δυνάμεων, γιατί δεν υπάρχει συμμετρία ύλης και αντιύλης στο γνωστό σύμπαν… Μένουν πολλά ερωτήματα ακόμα να απαντηθούν ή μπορεί να ανακαλυφθεί και κάτι άλλο εντελώς καινούριο που δεν το περιμένουμε καν.
Για έμενα, πάντως, το πιο σημαντικό ερώτημα από όλα παραμένει αυτό της «σκοτεινής ύλης».
– Τι θυμάστε πιο έντονα από την εμπειρία σας όλα αυτά τα χρόνια στο CERN;
Σε αυτά τα πειράματα δουλεύουν 3.000 επιστήμονες. Πρόκειται, λοιπόν, όπως καταλαβαίνετε, για μια τεράστια συλλογική προσπάθεια, κατά την οποία πρέπει όλα να δουλεύουν «ρολόι» για να έχουμε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Και τα δεδομένα έρχονται λίγα-λίγα, όχι όλα μαζί, οπότε τα συναισθήματα εναλλάσσονται διαρκώς.
Θυμάμαι, όταν η ομάδα του Πανεπιστήμιου Αθηνών δούλευε σε ένα κανάλι που μελετούσε το σωματίδιο Χιγκς, πόσο έντονες ήταν οι διακυμάνσεις όλων αυτών των συναισθημάτων, καθώς παίρναμε λίγα-λίγα τα δεδομένα.
Χαρά, απογοήτευση, έκπληξη, ενθουσιασμός… Η ανακάλυψη ερχόταν βαθμιαία! Ελπίζω να ξαναζήσουμε όλη αυτή την έκρηξη συναισθημάτων και να βρούμε πολλά ακόμα και καινούρια πράγματα.
– Ισχύει ότι η Ελληνική συμμετοχή είναι πολύ σημαντική και αξιόλογη, παρότι οι Έλληνες φοιτητές δεν έχουν ανάλογες δυνατότητες, λόγω και της οικονομικής κρίσης, με τους ξένους συναδέλφους τους;
Είναι πράγματι εξαιρετικός σε ποσότητα και ποιότητα ο αριθμός των μεταπτυχιακών Eλλήνων που δουλεύουν στο CERN. Φανταστείτε, στο πόστο που εργαζόμουν εγώ, οι 10 στους 60 επιστήμονες ήταν Έλληνες, πολλοί από αυτούς μάλιστα μεταπτυχιακοί φοιτητές και με μεγάλη πρόσφορα στο πείραμα.
Η ποιότητα των φοιτητών μας είναι εξαιρετική, ανταγωνίζονται επιστήμονες από όλο τον κόσμο, παρότι τόσο οι υποδομές, όσο και οι χρηματοδοτήσεις στο εξωτερικό δεν συγκρίνονται με αυτές της Ελλάδας. Ειλικρινά, η παρουσία των Ελλήνων στο CERN είναι ευδιάκριτη περισσότερο από όποια άλλη χώρα, αναλογικά με το μέγεθος της πατρίδας μας.
Το μόνο που θα ήθελα να τονίσω είναι ότι στο CERN δημιουργήθηκαν και μια σειρά από τεχνολογικές προκλήσεις. Επί της ουσίας χρειάστηκε να φτιαχτεί νέα τεχνολογία, σε επίπεδο πληροφορικής, ηλεκτρονικών, μηχανολογικό, μαγνητών και υπεραγωγιμότητας.
Η συνεργασία των φορέων άλλων χωρών από επιχειρήσεις, που δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα, είναι πολύ έντονη. Ως προς αυτό, η αλήθεια είναι ότι υστερούμε σε σχέση με τα υπόλοιπα κράτη.
Θα πρέπει και οι ελληνικές εταιρείες να εκμεταλλευτούν αυτή την επαφή με το CERN, η οποία μόνο προσοδοφόρα μπορεί να αποβεί, ειδικά αυτή την περίοδο της μεγάλης κρίσης που διανύουμε.
Στέλλα Μεϊμάρη
[Πηγή]
