Γκαγκάριν: Από το διάστημα, στη συντριβή

Η ιστορία του ανθρώπου που έμελλε να γίνει ο πρώτος κοσμοναύτης. Πως η παγκόσμια αναγνώριση έγινε βαθειά κατάθλιψη, ποτό και πιθανότατα αυτοκτονία. Η επιλογή, η εκπαίδευση και τα σενάρια για την τελευταία πτήση, όταν τα φώτα είχαν σβήσει....

Η πτήση του πρώτου κοσμοναύτη με το διαστημόπλοιο Vostok δεν τον έκανε μόνο να μείνει στην ιστορία, αλλά επέδρασε και με μοιραίο τρόπο στη ζωή του.

Τον Γκαγκάριν ρωτούσαν συχνά, αν είδε στο διάστημα τον Θεό. «Ακόμα λίγο -απαντούσε αυτός- και θα μπορούσα κάλλιστα να έχω μια συνάντηση μαζί του». 

Στη διάρκεια της πτήσης υπήρξαν τουλάχιστον δύο περιστατικά τα οποία θα μπορούσαν να είχαν στοιχίσει τη ζωή του πρώτου κοσμοναύτη. 

Το πρώτο κατά την προσγείωση και το άλλο όταν βρισκόταν σε τροχιά. Αργότερα ο Γκαγκάριν αποκάλυψε: «αποφάσισα να μην ενημερώσω τη Γη, για μην προκαλέσω πανικό...».

Καμικάζι

Γνώριζε πολύ καλά το μέγεθος του κινδύνου. Τέσσερις φορές πριν την πτήση του, είχαν στείλει στο διάστημα κούκλες. Μια από αυτές κάηκε. Για το γεγονός αυτό είχε τηρηθεί άκρα μυστικότητα, αλλά όλοι καταλάβαιναν ότι η αποστολή αυτή εμπεριείχε θανάσιμο κίνδυνο. 

Έως τις 12 Απριλίου του 1961, ο άνθρωπος που πήρε την απόφαση για μια διαστημική βόλτα θεωρούταν, ακόμη και από τους επιστήμονες, καμικάζι. Όμως ο Γκαγκάριν ανήκε στη γενιά των στρατιωτικών που δεν είχαν πολεμήσει. 

Ήταν από τα παιδιά που ονειρεύονταν τους άθλους και την αυτοθυσία. Η πτήση του σκάφους Vostok διήρκησε 180 λεπτά. Αυτό ήταν αρκετό ώστε ο Γκαγκάριν να γυρίσει στη Γη ως αστέρι παγκόσμιου βεληνεκούς.

Εξαντλητική προετοιμασία

Ο Γκαγκάριν και 9 ακόμη υποψήφιοι ήρωες, εκπαιδεύονταν στην «πόλη των άστρων» στο κέντρο εκπαίδευσης των κοσμοναυτών, μερικά χιλιόμετρα έξω από τη Μόσχα. Τους μάθαιναν να αντέχουν τη μοναξιά, τη σωματική εξάντληση, τον πόνο. 

Η εξαιρετική κατάσταση της υγείας ήταν μια από τις υποχρεωτικές απαιτήσεις. Ο Γκαγκάριν θυμόταν, ότι «οι γιατροί έδιναν χτυπηματάκια με το σφυράκι σε κάθε κόκκαλο, εξέταζαν τη λειτουργία όλων των οργάνων, από την καρδιά μέχρι το αιθουσαίο σύστημα». 

Ακολουθούσαν ατέλειωτα τεστ, στη διάρκεια ορισμένων από αυτά, μια φωνή από τα ακουστικά υπαγόρευσε επίτηδες λανθασμένες απαντήσεις. Τους μάθαιναν και στις πιο ακραίες καταστάσεις να στηρίζονται μόνο στον εαυτό τους».

Και ιδεολογική εκπαίδευση

Ο Γκαγκάριν δεν διέθετε κάποια ιδιαίτερα ταλέντα σε σχέση με τους άλλους υποψηφίους. Αθλητικός, μετρίου αναστήματος, αλλά πολύ κινητικός και έλεγχε καλά τις κινήσεις του. Όμως οι δοκιμασίες της εκπαίδευσης δεν περιορίζονταν μόνο στη σωματική προετοιμασία. 

Πολύ χρόνο πέρναγε με τους μελλοντικούς κοσμοναύτες ο στρατηγός Καμάνιν. Δούλευε τόσο έντονα μαζί τους πάνω στον ηθικό και πολιτικό τομέα, λες και αυτοί επρόκειτο να προπαγανδίσουν το σοσιαλιστικό σύστημα στους εξωγήινους. 

Ο δημοσιογράφος Γιαροσλάβ Γκολοβάνοφ, θυμάται τον Καμίνιν σαν «έναν άνθρωπο χωρίς καμιά αίσθηση του χιούμορ και πιστό σταλινιστή». Όλοι όμως κατανοούσαν ότι η πτήση στο διάστημα ήταν και ένα γεγονός μέγιστης ιδεολογικής σημασίας και έστω κι αν δεν σου αρέσει ο προϊστάμενος, έπρεπε να συμβιβαστείς με αυτό.

Η επιλογή Γκαγκάριν

Είναι δύσκολο να πει κανείς γιατί ο κλήρος έπεσε συγκεκριμένα στον Γκαγκάριν. Μπορεί μονάχα να υποτεθεί, ότι τον Νικίτα Χρουστσόφ παρακίνησε η κάπως απλή και -να το πούμε ευθέως- η ελάχιστα διανοούμενη προσωπικότητα του παλικαριού από τη ρωσική ενδοχώρα. 

Ο άνθρωπος που επελέγη για το ρόλο του πρώτου κοσμοναύτη θα γινόταν αμέσως δημόσιο πρόσωπο, «το πρόσωπο της χώρας». Φαίνεται ότι το πρόσωπο της ΕΣΣΔ ο Χρουστσιόφ το φανταζόταν ακριβώς έτσι: Ανοιχτό, αποπνέοντας σιγουριά για τις δυνάμεις του, λιγάκι αφελές...

Επιπλέον, ο Γκαγκάριν ήταν όντως καλός πιλότος, θαρραλέος άνθρωπος και αντιμετώπιζε την εκπαίδευση με σοβαρότητα. Πέρναγε ώρες ολόκληρες στο γυμναστήριο, έτρεχε καθημερινά τα πρωινά, με λίγα λόγια αφιέρωνε όλες τις δυνάμεις του. Αν και βέβαια, καλοί πιλότοι και φιλόδοξοι υπήρχαν τη δεκαετία του ΄60 αρκετοί και θα μπορούσε να επιλεχθεί οποιοσδήποτε.

Διάττων αστέρας

Ύστερα από την πτήση, ο ταγματάρχης Γκαγκάριν γύριζε ακατάπαυστα τον κόσμο, εξυμνώντας τον σοβιετικό τρόπο ζωής. Δύο δεξιότητες ήταν απαραίτητες γι’ αυτά τα ταξίδια, να πίνει απεριόριστη ποσότητα αλκοόλ και να κάνει προπόσεις. 

Και τα δύο ο κοσμοναύτης τα κατείχε σε άρτιο βαθμό. Την παρέα του Γκαγκάριν, σε διάφορες περιστάσεις, αποτελούσαν διάσημοι ηθοποιοί, ηγέτες κρατών, ακόμη και η βασίλισσα της Αγγλίας.

Όταν τα ταξίδια στο εξωτερικό τελείωσαν, ο Γκαγκάριν βρέθηκε σε πολύ δύσκολη ψυχολογική κατάσταση. Είναι ένα συναίσθημα το οποίο γνωρίζουν καλά οι πρώην αθλητές, τραγουδιστές, ηθοποιοί. Να το αποκαλέσουμε τυπικά, η «κατάσταση του διάττοντος αστέρα». Κατάθλιψη, σύγχυση, το αίσθημα ότι δεν είσαι απαραίτητος. 

Το ιδιωτικό αμάξι, το άνετο διαμέρισμα και τα άλλα αγαθά που χορήγησε στον Γκαγκάριν το κράτος, δεν μπορούσαν να επανορθώσουν τη χαμένη ενέργεια. Δε βοηθούσαν να ξεπεραστεί το άγχος. 

Μόλις πρόσφατα τον θαύμαζε ολόκληρος ο κόσμος και να που τώρα βρέθηκε σε κατάσταση αδράνειας. Άνθρωποι όπως στην περίπτωσή του, έχουν ανάγκη από ειδικά αγχολυτικά προγράμματα. Αυτά όμως αναπτύχθηκαν ύστερα από μια δεκαετία από την πτήση του Γκαγκάριν.

Το συμβάν στο Φορός

Μη δυνάμενος να αντιμετωπίσει την έμμονη μελαγχολία, άρχισε να πίνει και να συμπεριφέρεται ανάρμοστα. Οι φήμες για τις εξορμήσεις του που συνοδεύονταν με κατανάλωση αλκοόλ, κυκλοφόρησαν στη χώρα. Μια από τις πιο γνωστές ιστορίες μέθης του Γκαγκάριν, συνέβη στο θέρετρο Φορός της Μαύρης θάλασσας. 

Χάνοντας εντελώς τον έλεγχό του, έπεσε από το μπαλκόνι του σανατόριου χτυπώντας πολύ στο κεφάλι και στο πρόσωπο, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα να περάσει ένα μήνα στο νοσοκομείο. Πάνω από το αριστερό φρύδι έμεινε μια ουλή, και το «πρόσωπο της χώρας» υπεβλήθη σε μια πλαστική εγχείρηση, την οποία εκείνο τον καιρό είχαν τη δυνατότητα να κάνουν μόνο τα αστέρια του Χόλυγουντ.

Στις φωτογραφίες του από τα μέσα της δεκαετίας του ΄60, ο πρώτος κοσμοναύτης δείχνει θλιμμένος. Το γοητευτικό χαμόγελο που έγινε γνωστό σε ολόκληρο τον κόσμο τις ημέρες της ιστορικής πτήσης, είχε εξαφανιστεί. 

Τον διόρισαν διοικητή της ομάδας κοσμοναυτών και τον Ιούνιο του 1966 ο Γκαγκάριν άρχισε να συμμετέχει στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Soyuz». Φαινόταν ότι η δεύτερη πτήση δεν ήταν μακριά. Αυτός όμως δεν μπορούσε να συνέλθει, έπινε, μελαγχολούσε, έλεγε στους φίλους τους ότι καριέρα του τελείωσε.

Η τελευταία πτήση

Στον ουρανό ο Γκαγκάριν ένιωθε πιο άνετα απ’ ότι στη γη. Ήταν επαγγελματίας πιλότος και η αεροπορία ήταν αυτή που του έδινε το συναίσθημα της προσωπικής ολοκλήρωσης. Το διάστημα ήταν πλέον κάτι πάνω από τις δυνάμεις του. Μια δοκιμασία, για την οποία ο ψυχισμός του δεν ήταν προετοιμασμένος.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του πετούσε συνεχώς. Σχεδόν κάθε μέρα πήγαινε στο στρατιωτικό αεροδρόμιο Τσκάλοβσκι κοντά στη Μόσχα και καθόταν στο πιλοτήριο του MiG. Μια μέρα από αυτές, έμελε να είναι και η τελευταία του. Πραγματοποιώντας μια εκπαιδευτική πτήση, ο Γκαγκάριν συνετρίβη.

Τα σενάρια

Κυκλοφόρησαν φήμες ότι είχε πιει πριν πετάξει. Υπήρξαν και άλλες εκδοχές, όπως η δολοφονία και η αυτοκτονία. Στην Ουγγαρία είχε βγει ένα βιβλίο στο οποίο αναφέρεται ότι πρώτος κοσμοναύτης δεν ήταν ο Γκαγκάριν, αλλά κάποιο άλλο πρόσωπο. 

Εξαιτίας αυτού του ψεύδους -υποστηρίζει ο συγγραφέας του βιβλίου- ο Γκαγκάριν βασανιζόταν σε όλη του τη ζωή και τελικά αποφάσισε να αυτοκτονήσει. Στην εβδομαδιαία εκπομπή της ρωσικής τηλεόρασης «άκρως απόρρητο» παρατέθηκε μια εκδοχή, σύμφωνα με την οποία ο Γκαγκάριν υποτίθεται πως δεν σκοτώθηκε, παρά κρατείτο σε ψυχιατρείο λόγω του ότι εξεγέρθηκε κατά της πολιτικής του Μπρέζνιεφ. 

Και τέλος, η Βουλγάρα μάντισσα Βάνγκα ανέφερε ότι ο Γκαγκάριν δεν σκοτώθηκε, αλλά «ανελήφθη στους ουρανούς». Ωστόσο, δεν αποκρυπτογράφησε τι ακριβώς σήμαινε αυτό. Όλες αυτές οι φήμες και εκδοχές είναι μια απόδειξη του ότι ο Γκαγκάριν ήταν μια πραγματικά θρυλική μορφή. Έτυχε να είναι ο πρώτος που πέταξε στο διάστημα. Είναι αλήθεια, ότι αυτό δεν του έφερε τύχη.

[Πηγή]