Ποιον συμφέρουν οι αποσχιστικές τάσεις;
Η ψηφοφορία για την ανεξαρτησία της Καταλονίας έχει προγραμματιστεί για τις 9 Νοεμβρίου του 2014. Τη δήλωση της κυριαρχίας το κοινοβούλιο της Καταλονίας ενέκρινε στις αρχές του περασμένου έτους. Ωστόσο, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ισπανίας αμέσως αναγνώρισε το έγγραφο ως παράνομο. Και τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος οι ισπανικές αρχές επίσης έχουν απαγορεύσει. Αλλά στην «αντάρτικη» επαρχία είναι έτοιμοι και για μονομερή ανακήρυξη της ανεξαρτησίας.
Η Σκωτία θα πραγματοποιήσει δημοψήφισμα για απόσχιση από τη Βρετανία στις 18 Σεπτεμβρίου του 2014. Εκεί όλα είναι πιο ήρεμα, απ’ ότι στους θερμόαιμους Καταλανούς. Το επίσημο Λονδίνο με όλες τις δυνάμεις προσπαθεί να μαλακώσει τα οξυμμένα εθνικά προβλήματα: και το δημοψήφισμα επέτρεψε, και παρείχε στην Ουαλία μερική οικονομική αυτονομία.
Ποια θέση είναι περισσότερο κερδισμένη – το σκληρό «όχι» της Μαδρίτης ή το αόριστο «ίσως» του Λονδίνου – είναι δύσκολο να πει κανείς. Αλλά το πιθανότερο είναι ότι οι Καταλανοί με τους Σκωτσέζους θα γίνουν οι πρωτοπόροι στην ευρωπαϊκή «παρέλαση της κυριαρχίας», θεωρεί ο πολιτικός αναλυτής Λεονίντ Σάβιν:
Η Ισπανία και η Βρετανία μπορεί να δώσουν το παράδειγμα σε άλλα εθνικά κινήματα. Ο χάρτης της Ευρώπης θα αλλάζει, επειδή έχει χαραχθεί όχι με βάση τις εθνικές αρχές. Για παράδειγμα, στη Ρουμανία υπάρχει μία τεράστια περιοχή, η οποία κατοικείται από Ούγγρους. Μπορεί να υπάρξουν και προσπάθειες επανένωσης κρατών. Για παράδειγμα, στην πρώην Γιουγκοσλαβία υπάρχουν τάσεις για επανένωση του Μαυροβουνίου με τη Σερβία.
Η ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης τις τελευταίες δύο δεκαετίες έγινε ένα είδος πολεμικής σημαίας για την ΕΕ. Ωστόσο, όσο περισσότερες χώρες απορροφά η Ευρωπαϊκή Ένωση, τόσο περισσότερες γίνονται οι περιοχές στην επικράτειά της, που καλλιεργούν το όνειρο της ανεξαρτησίας. Σχολιάζει ο πολιτικός αναλυτής Κονσταντίν Βορόνοφ:
Από τον κατάλογο λείπει ολόκληρη ομάδα περιοχών, οι οποίες είναι επίσης στο δρόμο της απόσχισης από τις μητροπόλεις. Εδώ πρέπει να προστεθεί η Γροιλανδία, που είναι το μεγαλύτερο νησί στον κόσμο, τα νησία Φερόες (όλα αυτά ανήκουν στη Δανία). Οι αποσχιστικές διαθέσεις ενισχύθηκαν στην περιοχή της Παδανίας στη βόρεια Ιταλία, στην Ισπανία – στη χώρα των Βάσκων, στην Κορσική, στη Βόρεια Ιρλανδία. Κοινό είναι το γεγονός, ότι αυτές οι διαδικασίες ενισχύθηκαν ακριβώς τον 21ο αιώνα, με φόντο την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Δεν είναι ασφαλείς από τα προβλήματα με τις περιφερειακές αναλαμπές της εθνικής ταυτότητας ακόμα και οι ευρωπαϊκοί γίγαντες, η Γαλλία και η Γερμανία. Το Παρίσι θα έχει προβλήματα, εκτός από την Κορσική που αναφέρθηκε ήδη, και στις Αλσατία και Λωρραίνη. Το Βερολίνο έχει το δικό του πονοκέφαλο: εκεί υπάρχουν ακόμα και ορισμένοι εξέχοντες πολιτικοί, που θεωρούν ότι η Βαυαρία πρέπει να κηρύξει την ανεξαρτησία της.
Αλλά στις Βρυξέλλες η επιθυμία εθνών για αυτοδιάθεση δεν προκαλεί δυσφορία. Οι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν ήδη υποσχεθεί στους Καταλανούς να τους δεχθούν στην ΕΕ σε περίπτωση επικράτησης επί της Μαδρίτης. Παρόμοιες υποσχέσεις έλαβαν οι Σκωτσέζοι, οι Φλαμανδοί που διψούν για διαχωρισμό από το Βέλγιο, οι κάτοικοι πόλεων της Βόρειας Ιταλίας.
Σύμφωνα με ορισμένους πολιτικούς αναλυτές, η «επιδημία» των αποσχιστικών κινημάτων ενθαρρύνεται από τις Βρυξέλες. Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θέλουν με αυτόν τον τρόπο να απαλλάξουν από πραγματικούς μοχλούς εξουσίας τις μεγαλύτερες χώρες που ηγούνται στην ΕΕ. Με το σημερινό αναλογικό σύστημα λήψης των αποφάσεων μόλις 4 από τους 5 ευρωπαϊκούς γίγαντες (Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία, Ιταλία και Ισπανία) μπορούν να επιβάλλουν τη βούλησή τους στα υπόλοιπα 23 κράτη της ΕΕ. Αλλά ο διαχωρισμός αυτών των χωρών σε περισσότερα μικρά «ιστορικά» κράτη μπορεί να αυξήσει σημαντικά τη διαχειρισιμότητα της ενωμένης Ευρώπης. Τότε ο μηχανισμός της ΕΕ θα αποκτήσει, επιτέλους, έναν πραγματικό ρόλο στην κοινή ευρωπαϊκή πολιτική.
Αντρέι Σμιρνόφ
[Πηγή]