Μύθοι σχετικοί με τους κεραυνούς

Η μελέτη και η ερμηνεία των μύθων απασχόλησε τον άνθρωπο από την αρχαιότητα και συνεχίζει να τον απασχολεί ως τις μέρες μας....

Οι μύθοι είναι ιστορίες που βασίζονται στην παράδοση και το θρύλο, προορισμένες αρχικά να ερμηνεύσουν το πώς ξεκίνησε η δημιουργία σε κοσμικό και τοπικό επίπεδο με μύθους της δημιουργίας ή ιδρυτικούς μύθους.

Οι μύθοι ερμηνεύουν επίσης τα φυσικά φαινόμενα. Ο άνθρωπος αναρρωτιόταν για τη σχέση του με τον περίγυρο και τα φυσικά φαινόμενα, αντιμετωπίζοντάς τα ως μυστηριώδη και ανεξήγητα. Η "θρησκευτικότητα" ήταν η πρώτη μυθολογική προσπάθεια ερμηνείας της ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος. Σε πολλές θεολογικές μυθολογίες οι θεοί κυβερνούσαν τα ουράνια φαινόμενα. Σύμφωνα με όλους τους θρησκευτικούς μύθους ο ουρανός είναι το βασίλειο των θεών και το εσωτερικό της γης η κατοικία του διαβόλου.

Οι άνθρωποι κατέχονται από τρόμο για το αύριο αγνοώντας τους μηχανισμούς λειτουργίας του φυσικού περιβάλλοντος. Επιθυμούν τη γνώση αλλά η επιστήμη ήταν ανύπαρκτη. Οι θεοί επινοήθηκαν εξαιτίας του φόβου και της ανησυχίας του ανθρώπου, ως η προσωποποιήση των φυσικών δυνάμεων. Οι άνθρωποι, όντας αδύναμοι να αντιμετωπίσουν την ισχύ των περιβαντολλογικών φαινομένων, υπέθεταν ότι υποκρύπτουν μυστικές και αθέατες θεϊκές δυνάμεις. Η γνώση και η επιστημονική έρευνα εμφανίστηκαν πολλές χιλιετίες αργότερα. Η γνώση της αλήθειας γύρω από τα φυσικά φαινόμενα εμπλουτίζει το άτομο με την κατανόηση για το ολέθριο και το ακίνδυνο, για το ωραίο και το αποτρόπαιο, για τους ρυθμούς λειτουργίας των φυσικών φαινομένων και γελοιοποιεί τις θεολογικές μυθολογίες, τις φαντασιώσεις και τις τερατολογίες. Η διανόηση απελευθερώνει το άτομο και απομακρύνει το δουλικό τρόμο μπροστά στο άγνωστο του περιβάλλοντος. Η μελέτη και τα επιστημονικά συμπεράσματα διαπαιδαγωγούν τον άνθρωπο και τον καθιστούν ελεύθερο και θαρραλέο.
Όλες οι φυλές των ανθρώπων πάνω στη γη, στο πέρασμα των αιώνων έδωσαν εξηγήσεις με τους μύθους τους για τους κεραυνούς. Απέδιδαν σ' αυτούς λόγο και αιτία, τους θεωρούσαν θεόσταλτα σημάδια.


Κεραυνοί και Ελληνική μυθολογία



Στην ελληνική μυθολογία ο κεραυνός ήταν ένα από τα όπλα του Δία με τα οποία τους ανθρώπους αλλά και τις θεϊκές οντότητες. Οι κεραυνοί σύμφωνα με τη μυθολογία κατασκευάζονταν από τον Ήφαιστο.Ο κεραυνός μαζί με τη βροντή και την αστραπή χαρίστηκαν στο Δία από τους φυλακισμένους στον Τάρταρο, Κύκλωπες, τους οποίους απελευθέρωσε για να μπορέσει να νικήσει στην τιτανομαχία τον Κρόνο και τους Τιτάνες ώστε να πάρει την εξουσία.

Σε πολλούς μύθους ο Δίας χρησιμοποιεί τον κεραυνό όχι για να τιμωρήσει αλλά για να δώσει λύσεις, όπως στη γέννηση του Διόνυσου. Σ' αυτό το μύθο ο Δίας είχε σχέσεις με τη μητέρα του Διόνυσου, αλλά όταν το έμαθε η Ήρα, ο Δίας για να αντιμετωπίσει τη ζήλια της αναγκάστηκε να ρίξει ένα κεραυνό και να κάψει την ερωμένη του, η οποία ήταν έγκυος. Το μόνο που μπορούσε να κάνει ο Δίας ήταν να επιτρέψει να γεννηθεί πρόωρα ο γιος του, ο Διόνυσος και να τον ράψει στο μηρό του μέχρι να ολοκληρωθεί η κύηση. Ένας άλλος μύθος λέει ότι η μητέρα του Διόνυσου ήταν η βασίλισσα του κάτω κόσμου, η Περσεφόνη, και πως μετά τη γέννησή του η Ήρα έστειλε τους Τιτάνες να τον διαμελίσουν. Όταν το αντιλήφθηκε ο Δίας τους σκόρπισε με τους κεραυνούς του, αλλά είχαν προλάβει να φάνε το σώμα του Διόνυσου, εκτός απ' την καρδιά του, την οποία έδωσε Δίας στην πριγκίπισσα των Θηβών να την καταπιεί, για να ξαναγεννήσει τον Διόνυσο.

Ξένη μυθολογία

Και σε άλλους πολιτισμούς πίστευαν ότι ο κυρίαρχος των κεραυνών ήταν κάποιος θεός.

Στην κέλτικη μυθολογία ο Ταράνης ήταν ο θεός των κεραυνών. Αυτός με τη βοήθεια της περιστροφής του τροχού στον κοσμικό άξονα, δημιουργούσε τους κεραυνούς.

Στη σλάβικη μυθολογία ο Περούν ήταν ο θεός του ουρανού και των κεραυνών.

Στη σκανδιναβική υπάρχουν δύο εκδοχές, είτε ότι ο Θωρ ήταν ο βασιλιάς του κεραυνού και τον χρησιμοποιούσε κατά των εχθρών του ανθρώπου, είτε ο θεός Donar (βροντή) έλεγχε τα μετεωρολογικά φαινόμενα, ιδιαίτερα την αστραπή και την βροντή.

Στην Ινδία θεός του κεραυνού ήταν ο Ίντρα, ο οποίος ήταν εχθρός των δαιμόνων και τους καταδίωκε.

Στη φιλανδική μυθολογία, ο Ούκκο ήταν του καιρού και οι κεραυνοί δημιουργούνταν όταν οδηγούσε το άρμα του μέσα στα σύννεφα, ή όταν βρίσκονταν με τη γυναίκα του Άκκα.

Στην Κίνα λάτρευαν το θεό Ζιν Σιν, ως θεό των κεραυνών, ο οποίος ίππευε τα σύννεφα στο κύκλο των ουράνιων κεραυνοτυμπάνων του.

Oι Ρωμαίοι υιοθέτησαν τις ελληνικές απόψεις, προσαρμόζοντας μόνο τα ονόματα των θεών. Τα αντικείμενα που είχαν χτυπηθεί από κεραυνό ανήκαν στην ιδιοκτησία του Jupiter (=Δίας), ενώ όσοι πέθαιναν από το χτύπημα κεραυνού θεωρούνταν ευνοημένοι των θεών.

Στην αντίληψη των Ίνκας (13ος-16ος αιώνας) η αστραπή και η βροντή ήταν παιδιά του Ήλιου και της Σελήνης και ελέγχονταν από τον παντοδύναμο Βασιλιά, ο οποίος ήταν και αυτός θεός.


Θρησκευτικές αντιλήψεις
Με την επιβολή του χριστιανισμού παραμερίζονται οι ελληνικές φυσιοκρατικές ερμηνίες και επανέρχονται οι θεοκρατικές. Σύμφωνα με τη χριστιανική αντίληψη, ο κεραυνός αποτελεί τη φωνή του Θεού (Ιωάννης 12,1α). Στην ύστερη αρχαιότητα και στο Μεσαίωνα οι κεραυνοί έπαιζαν σημαντικό ρόλο στην επιβεβαίωση ενεργειών αυτοκρατόρων, πατριαρχών και του Πάπα, αλλά και στην πρόβλεψη του μέλλοντος.



Στις Νεαρές του Ιουστινιανού (νόμοι) αναφέρεται ότι η εγκυρότητα του νόμου επικυρώθηκε από το Θεό, γιατί κατά τη διάρκεια τησ υπογραφής έπεσαν κεραυνοί. Στα τέλη του 13ου αιώνα κυκλοφόρησε στο Βυζάντιο ένα αντιδυτικό πόντημα για να αποδείξει τις αρνητικές απόψεις των Φράγκων, όπου αναφέρεται ότι οι αστραπές και οι βροντές προέρχονται από τις συγκρούσεις των αγγέλων στο πέταγμά τους. Στην ελληνική λαική παράδοση πίστευαν ότι η αστραπή είναι η φωτιά που αφήνει πίσω του το άρμα του
Προφήτη Ηλία,καθώς διέτρεχε τον ουρανό, ενώ η βροντή το κροτάλισμα των ποδιών των αλόγων που σύρουν το άρμα του.


Στους βίους αγίων συναντούμε τον κεραυνό ως Θεία Δίκη. Πιο συγκεκριμένα η Αγία Βαρβάρα αποκεφαλίστηκε από τον ίδιο τον πατέρα της, που ήταν φανατικός ειδωλολάτρης. Την ώρα του αποκεφαλισμού όμως η Θεία Δίκη με μορφή κεραυνού λέγετε πως έπεσε πάνω του και τον έκαψε.
Σε άλλη παράδοση, περισσότερο νησιώτικη, πίστευαν ότι οι αστραπές και οι βροντές είναι οι κανονιοβολισμοί που ρίχνει ο αρχάγγελος Μιχαήλ κατά του Σατανά.

Στον μωαμεθανισμό πίστευαν ότι ο Αλλάχ προκαλεί τριβή στα σύννεφα, από την οποία προκύπτουν τα μετεωρολογικά φαινόμενα μαζί και οι κεραυνοί.


Επιστημονική εξήγηση

Αστραπή ονομάζεται ο τεράστιος ηλεκτρικός σπινθήρας που δημιουργείται ανάμεσα σε δύο νέφη ή μεταξύ δύο διαφορετικών τμημάτων του ίδιου νέφους ή ανάμεσα σ' ένα νέφος και το έδαφος και ειδικότερα ονομάζεται κεραυνός. Η εκδήλωση του κεραυνού είναι συνέπεια της δημιουργίας υψηλής διαφοράς δυναμικού μεταξύ εδάφους και του νέφους της καταιγίδας που συχνά φτάνει στη τιμή εκατομμυρίων watt.

Μόλις το 1752 ο κεραυνός αποκαθηλώθηκε από το θεϊκό του βάθρο και πήρε τη θέση του ανάμεσα στα άλλα φυσικά φαινόμενα. Με ένα πείραμά του ο Βενιαμίν Φραγκλίνος δημιούργησε τον πρώτο τεχνητό κεραυνό και απέδειξε ότι πίσω από τον κεραυνό δεν κρύβεται η μανία των θεών, αλλά ένα πελώριο ηλεκτρικό φορτίο αντίθετο από εκείνο της γης.

Σύγκριση επιστημονικής εξήγησης και μυθολογίας
Είναι φανερό ότι σε όλες τις μυθολογίες, όλων των λαών, αλλά και στις μετέπειτα θρησκευτικές και λαϊκές αντιλήψεις του χριστιανισμού και του μωαμεθανισμού, ένας "θεός" είναι ο δημιουργός των κεραυνών. Φυσικά αντιλαμβάνονταν ότι οι κεραυνοί και οι βροντές συνδέονται με τη βροχή και την καταιγίδα και ότι προέρχονται από τα σύννεφα και τον ουρανό. Παρ' όλα αυτά συνέχιζαν να μη τα εντάσουν στα φυσικά φαινόμενα, πίστευαν ότι είχαν θεϊκή προέλευση ως συνέπεια κάποιας εκδίκησης, πολέμου, μάχης, ήταν πάντα δηλαδή το φαινόμενο του κεραυνού φορτισμένο αρνητικά.
Οι άνθρωποι πάντα καταλάβαιναν τη μορφή του κεραυνού, τον ήχο, τη λάμψη του, χωρίς όμως να μπορούν να τον ερμηνεύσουν, καθώς δε μπορούσαν να γνωρίζουν ούτε για τον ηλεκτρισμό, ούτε την τάση ή τη διαφορά δυναμικού. Έτσι χρησιμοποιούσαν τη φαντασία τους. Η γνώση της αλήθειας, ύστερα από πολλές χιλιετίες, γύρω από τα φυσικά φαινόμενα του σύμπαντος βοήθησε τον άνθρωπο να κατανοήσει το ρυθμό λειτουργίας τους. Ακόμη και αν κάποιοι φοβούνται τους κεραυνούς, μέσα από την αγριότητά τους γοήτευσαν πλήθος καλλιτεχνών, και τους ενέπνευσαν να δημιουργήσουν έργα τέχνης.
Είτε σε μορφή φωτογραφιών:

Είτε σαν πίνακες ζωγραφικής:

οι πληροφορίες και οι εικόνες συγκεντρώθηκαν από
τη Μπεσίκα Ελένη, τη Φίτσιου Φανή και την Τουλίκα Αθηνά

[Πηγή]