Άλλα απ' αυτά ήταν ανθρώπινα κατασκευάσματα, για να κρατούν οι λίγοι καθηλωμένους τους πολλούς με το φόβο του ανώτερου, του ανεξήγητου, του υπερφυσικού και του ανίκητου (Διγενής Ακρίτας, Τάλως κ.ά.), και άλλα ήταν δημιουργήματα της φύσης που η αδυναμία προσέγγισης και εξήγησής τους – μια και η επιστήμη ήταν ακόμη στα σπάργανα ή ανύπαρκτη – οδηγούσε στη μυθοποίησή τους. Γιατί οι άνθρωποι (ακόμα και σήμερα) τις περισσότερες φορές ενδιαφέρονται για μια εξήγηση, χωρίς να νοιάζονται ιδιαίτερα για το αν η εξήγηση αυτή είναι και η σωστή.
Μια εξήγηση που να καλύπτει τις ανησυχίες και τις ανασφάλειες των ανθρώπων και να βολέψει έτσι – όσο μπορεί – το νου και την καρδιά τους. Μια και για όλα ο λαός, ιδιαίτερα δε ο δικός μας, ο ελληνικός, με την τόσο πλούσια μυθολογία του, δε μπορεί να δεχτεί τον παράγοντα τύχη. Δε μπορεί να δεχτεί ότι κάτι έγινε από μόνο του, αλλά για όλα πρέπει να βρει μια αιτία, μια εξήγηση, ας είναι και υπερφυσική. Και δε μπορεί να περιμένει την επιστήμη, που περασμένες εποχές ήταν ιδιαίτερα αργή, να δώσει απάντηση. Και απ' όπου απουσιάζει η επιστήμη και η αντικειμενικότητα, οργιάζει η μυθοπλαστική φαντασία, η δεισιδαιμονία και η θρησκοληψία, κατασκευάζοντας έτσι μύθους, θρύλους και ιστορίες, που από στόμα σε στόμα έφτασαν και στις μέρες μας.
Αυτά σκεφτόμουν καθώς πήγαινα στον Άγιο Μύρωνα, την πρωτεύουσα της επαρχίας Μαλεβυζίου, που είναι χτισμένος πάνω στα ερείπια της Μινωικής πόλης Ραύκου, για να "συναντήσω" το δράκο. Το δράκο που αποτελούσε το φόβο και τον τρόμο των κατοίκων της περιοχής και σήμερα το μόνο "ζωντανό" στοιχείο που μένει απ' αυτόν, για να θυμίζει σ' εμάς τους νεότερους ότι κάποτε υπήρξε, είναι η "φωνή" του. Μια "φωνή" εντελώς άκακη και ακίνδυνη πια, που δεν παύει όμως να ξυπνά οδυνηρές μνήμες στο συλλογικό υποσυνείδητο των Αγιομυριανών. Μνήμες που τους έχουν μεταφερθεί από τους προγενέστερους, πάππου προς πάππου, από στόμα σε στόμα, ίσως σε συνδυασμό και με την αντιπαιδαγωγική απειλή όταν ήταν παιδιά "κάθησε φρόνιμα γιατί θα σε δώσω του δράκου να σε φάει". Και σε αντίθεση με τα παιδιά άλλων χωριών, αυτοί είχαν το δράκο δίπλα τους, λίγο έξω από το χωριό τους, μόνιμο σημείο αναφοράς στις παιδικές αταξίες τους.
Ο δράκος του Αγίου Μύρωνα και ο φόρος αίματος που πλήρωναν κάποτε σ' αυτόν οι Αγιομυριανοί, δεν είναι βέβαια από τα πολύ γνωστά στον κόσμο φαινόμενα. Υπάρχουν άλλα, παρόμοια, με πανελλήνια ή παγκόσμια εμβέλεια, όπως ο μύθος του Μινώταυρου και του Θησέα ή του Αγίου Γεωργίου και του δράκου που σκοτώθηκε απ' αυτόν, για να μείνουμε μόνο σε παραδείγματα απ' τον δικό μας χώρο, δηλαδή την αρχαιοελληνική και χριστιανική μας παράδοση. Και που πρόσφεραν οι άνθρωποι στους κατά καιρούς Θεούς τους για να τους εξευμενίσουν, όπως η θυσία της Ιφιγένειας απ' τον πατέρα της τον Αγαμέμνονα στη Θεά Άρτεμη, για να φυσήξει ευνοϊκός άνεμος και να μπορέσουν να ξεκινήσουν τα καράβια των Ελλήνων για την Τροία, η θυσία της δούλης στα Ανεμόσπηλια στις Αρχάνες, για να σταματήσουν οι καταστροφικοί σεισμοί που έπλητταν εκείνη την περίοδο την Κρήτη και η παραλίγο θυσία του Ισαάκ απ' τον πατέρα του τον Αβραάμ όπως είναι πιο γνωστή, για να μείνουμε πάλι σε παραδείγματα απ' το δικό μας χώρο.
Μπορεί λοιπόν ο δράκος του Αγίου Μύρωνα να μην έχει την εμβέλεια που έχουν παρόμοια φαινόμενα, αλλά δεν παύει να ασκεί, ακόμη και σήμερα, τη δικιά του γοητεία, τόσο στους κατοίκους της περιοχής όσο και στον σύγχρονο περιπατητή-μελετητή των λεπτομερειών της Κρητικής ιστορίας και της τοπικής ηθολογίας και λαογραφίας. Και σήμερα μπορεί να υπάρχει μόνο η γοητεία του μύθου για το δράκο του Αγίου Μύρωνα και τα απομεινάρια του, το "απολιθωμένο", στα δυο κομμένο "σώμα" του και η "φωνή" του, που συντηρούν άσβεστο το μύθο στη σκέψη και στις διηγήσεις των Αγιομυριανών και των επισκεπτών του χωριού τους που τον μαθαίνουν απ' αυτούς, κάποτε όμως ο δράκος "υπήρχε" και ήταν ο φόβος και ο τρόμος των κατοίκων, γιατί πλήρωναν βαρύ φόρο αίματος σ' αυτόν. Ώσπου μια μέρα ο δράκος έγινε πέτρα και έπαψε να ταλαιπωρεί τους κατοίκους του χωριού. Αλλά ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Εκεί που βρίσκεται σήμερα το χωριό Άγιος Μύρωνας, ήταν χτισμένη μια από τις πιο πλούσιες πόλεις της αρχαίας Κρήτης, η Ραύκος. Οι κάτοικοί της θα ήταν ιδιαίτερα ευτυχείς, αν δεν υπήρχε ο δράκος. Ένα φοβερό θεριό που ανεβοκατέβαινε κάθε μέρα στην πόλη τους κι έτρωγε ανθρώπους και ζώα. Ύστερα έφευγε, για να ξαναγυρίσει την άλλη μέρα και να ξανακάνει τα ίδια. Φόβος και τρόμος έπιανε τους κατοίκους της Ραύκου στον ερχομό του δράκου και τα μοιρολόγια έσκιζαν τον αέρα όταν έφευγε. Κανείς δεν μπορούσε να τα βάλει μαζί του. Κι όσοι προσπάθησαν, νικήθηκαν. Έτσι οι υπόλοιποι αποθαρρύνθηκαν, αφήνοντας τους εαυτούς τους και το χωριό τους στη μοίρα του. Καρτερούσαν μοιρολατρικά τη μέρα που ο δράκος θα διάλεγε αυτούς για την τροφή του. Εκείνο τον καιρό, επίσκοπος στη Ραύκο ήταν ο Μύρωνας. Δεν ήταν ακόμα Άγιος, μα αγαπούσε το Θεό υπηρετώντας τους ανθρώπους. Έτσι όλοι τον σέβονταν και τον τιμούσαν. Μια Κυριακή, την ώρα της λειτουργίας, ακούστηκε το μουγκρητό του Θεριού και πάγωσε το αίμα των κατοίκων. Μερικοί έτρεξαν να φύγουν μακριά, άλλοι κλειδώθηκαν στα σπίτια τους και κάποιοι άλλοι έμειναν στην εκκλησία παρακαλώντας το Θεό να τους βοηθήσει.
Ο επίσκοπος τους έδωσε τότε την επισκοπική ράβδο και τους είπε να χτυπήσουν μ' αυτή το Θεριό ίσαμε να τελειώσει τη λειτουργία, οπότε θα πήγαινε ο ίδιος.
Έτσι κι έγινε. Με την "πατερίτσα" χτύπησαν το Θεριό που αμέσως πετρώθηκε. Άμα τέλειωσε η λειτουργία, ο Μύρωνας πήγε εκεί που είχε "απολιθωθεί" το Θεριό, έριξε μια πέτρα και στη στιγμή αμέτρητες πέτρες μαζεύτηκαν πάνω του και το σκέπασαν. Έτσι σχηματίστηκε ένας μεγάλος σωρός σαν λόφος από πέτρες, που και σήμερα λέγεται "Δράκος" ή στου "Δράκου το χαράκι".
Αυτά αναφέρει στο βιβλίο του "Η Κρήτη των θρύλων" (τόμος Β΄) ο Βασίλης Γ. Χαρωνίτης. Υπάρχει όμως και μια παραλλαγή του θρύλου (συχνό φαινόμενο στην ελληνική παράδοση) που λέει ότι το θαύμα δεν έγινε όταν ο Άγιος Μύρωνας ήταν επίσκοπος, αλλά όταν ήταν παιδί, χωρίς όμως ν' αλλάζει τίποτα το ουσιαστικό.
Αλλά τα πράγματα δε σταματούν εδώ. Με "θαυμαστό" τρόπο, σύμφωνα με την παράδοση, ο πετρωμένος δράκος χωρίστηκε στα δυο. Το "σώμα" του δράκου έμεινε στον τόπο που πετρώθηκε, ανατολικά του χωριού, κάτω απ' το χαράκι, να "βογκά" ακόμα και σήμερα απ' το κακό που τον βρήκε, ενώ το "κεφάλι" αποχωρίστηκε από το "σώμα" και πήγε και λίθωσε στο τοίχωμα μιας μικρής σπηλιάς δυτικά του χωριού. Εκεί μπορεί να διακρίνει ο επισκέπτης το περίγραμμά του στο βράχο, καθώς και τα "μάτια" του και τα "ρουθούνια" του, ακίνδυνο πια. Σ' αυτή τη μικρή σπηλιά ζούσε ο Άγιος Μύρωνας. Σήμερα έχει γίνει ιερό προσκύνημα και οι πιστοί προσκυνούν την εικόνα του Αγίου και παίρνουν το αγίασμα που αναβλύζει σε μια μικρή κοιλότητα στο εσωτερικό της σπηλιάς.
Ίσως ο σταλακτίτης (γιατί περί σταλακτίτη πρόκειται) που μοιάζει πολύ με κεφάλι δράκου δεν θα είχε ιδιαίτερη σημασία αν δεν υπήρχε η "φωνή" του δράκου να υπενθυμίζει καθημερινά την ύπαρξή του. Στου "Δράκου το χαράκι", υπάρχει μια μικρή τρύπα που δεν χωρά μέσα της το ανθρώπινο χέρι. Απ' αυτή την τρύπα, ανάλογα με την εποχή και τις ατμοσφαιρικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή, πότε μπαίνει και πότε βγαίνει αέρας, προκαλώντας έτσι κάποιο θόρυβο. Το χειμώνα, πριν από κάθε κακοκαιρία, ο θόρυβος γίνεται έντονος, μοιάζει με βοή και από την τρύπα εκτός από αέρας, βγαίνουν και φυσαλίδες, κάτι σαν αφρός δηλαδή. Αποτελεί έτσι, σύμφωνα με τους ντόπιους, έναν αλάνθαστο προγνώστη του καιρού και μοιάζει σα να προειδοποιεί τους ανθρώπους για την επερχόμενη κακοκαιρία – οι οποίες είναι συχνές στην περιοχή – και να τους λέει να κλειστούν στα σπίτια τους για να την αποφύγουν.
Τις στιγμές αυτές της έντονης βοής, είναι που αναρωτιούνται θέλοντας και μη οι Αγιομυριανοί για την αλήθεια ή όχι του Θρύλου και ξυπνούν οδυνηρές μνήμες στο συλλογικό υποσυνείδητό τους, καθώς θυμούνται τις ιστορίες των προγόνων τους για το δράκο που έτρωγε ανθρώπους και ζώα.
Προφανώς από κάποια άλλα σημεία που βρίσκονται σε χαμηλότερο υψόμετρο (δυστυχώς δεν έγινε κατορθωτό να εντοπιστούν), μπαίνει ο αέρας που βγαίνει απ' του "Δράκου το χαράκι". Και επειδή η τρύπα είναι πολύ μικρών διαστάσεων, δημιουργείται έτσι ο θόρυβος που προκαλεί ο αέρας όταν περνά από κάποιο στενό πέρασμα. Κι όσο πιο μεγάλη η ροή του αέρα, τόσο πιο έντονος κι ο θόρυβος. Τούτο το παράξενο "φύσημα", σε συνδυασμό με το σταλακτίτη που μοιάζει καταπληκτικά με κεφάλι δράκου, υπήρξαν μάλλον οι αφορμές και όχι οι αιτίες, γιατί οι άνθρωποι κάθε εποχής κάτι θέλουν να έχουν ( ή πρέπει να έχουν ) για να φοβούνται και να μην αποθρασύνονται. Κι αυτό το κάτι πρέπει να είναι πιο "χειροπιαστό", πιο άμεσο απ' την έννοια Θεός. Κι αυτό ίσως γιατί οι αιτίες του φόβου βρίσκονται μέσα μας και αναζητούν αφορμές για να εκδηλωθούν.
Επιστρέφοντας στο Ηράκλειο επανέρχομαι θέλοντας και μη στη σημερινή πραγματικότητα με τους σύγχρονους αδηφάγους δράκους της. Τα σπασμένα τζάμια και οι ανασχεδιασμένες λαμαρίνες δύο αυτοκινήτων που συναντώ στο δρόμο, με κάνουν να σκεφτώ όλους αυτούς που "θυσιάζονται" καθημερινά στο Μολώχ της ασφάλτου. "Πόσοι ακόμη πρέπει να "θυσιαστούν" για να χορτάσει κι αυτό το τέρας;" αναρωτιέμαι. Κι όλοι αυτοί που προσφέρουν καθημερινά βορά τους εαυτούς τους ή άλλους ανθρώπους στους σύγχρονους δράκους της εποχής μας; Όλοι αυτοί που "θυσιάζονται" καθημερινά στο βωμό των ναρκωτικών, του A.I.D.S., των πολέμων κ.λ.π.; Άραγε πότε θα σταματήσουν αυτές οι ανεπίσημες ανθρωποθυσίες-ανθρωποσφαγές; Πότε θα "απολιθωθούν" όλοι οι σύγχρονοι δράκοι, δράκοι που εμείς δημιουργήσαμε, χωρίς ταυτόχρονα να δημιουργήσουμε άλλους που θα πρέπει κι αυτούς να τους χορτάσουμε;
Μήπως μας χρειάζεται ένας σύγχρονος Άγιος Μύρωνας για να μας σώσει ή μήπως ο καθένας μας πρέπει να ανακαλύψει τον Άγιο Μύρωνα μέσα του, μια και κανείς δεν σώζεται ούτε ατομικά αλλά ούτε και συλλογικά - κοινωνικά, αν δεν θέλει ο ίδιος να σωθεί;
ΚΩΣΤΗΣ ΛΟΥΛΑΚΗΣ
[Πηγή]
