Στις 6 Ιουνίου 2012 θα έχουμε την ευκαιρία να παρατηρήσουμε ένα ιδιαίτερα σπάνιο φαινόμενο, τη διάβαση της Αφροδίτης από τον ηλιακό δίσκο. Το 2004 είχε.... λάβει χώρα για τελευταία φορά μια τέτοια διάβαση. Επειδή οι διαβάσεις της Αφροδίτης συμβαίνουν ανά ζεύγη με 8 χρόνια διαφορά ανάμεσα στις διαβάσεις του ζεύγους αλλά περισσότερα από 100 χρόνια διαφορά ανάμεσα στα ζεύγη, αν χάσουμε τώρα την ευκαιρία θα πρέπει να περιμένουμε μέχρι το 2117 για το επόμενο ζεύγος διαβάσεων!Δυστυχώς η Ελλάδα δε βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση για την παρατήρηση του φαινομένου καθώς αυτό θα αρχίσει κατά τη διάρκειας της νύχτας. Η ανατολή του ήλιου θα βρει το φαινόμενο μετά τη μέση της διάβασης και κατά συνέπεια θα παρατηρήσουμε ένα σχετικά μικρό τμήμα από την έξοδο της Αφροδίτης και μάλιστα σε χαμηλό ύψος.
Ο ήλιος στις 6/6 ανατέλλει λίγο μετά τις 6 το πρωί στα βορειοανατολικά, περίπου στις 60 μοίρες αζιμούθιο. Για την παρατήρηση του φαινομένου θα απαιτηθεί καθαρός ορίζοντας στα βορειονατολικά. Το φαινόμενο θα τελειώσει με την έξοδο της Αφροδίτης στις 8 παρά 5 το πρωί με τον ήλιο σε ύψος 20 μοιρών.
Με τον όρο "επαφές" περιγράφουμε το σημείο όπου ο δίσκος της Αφροδίτης θα εφάπτεται με τον ηλιακό δίσκο. Από την Ελλάδα δε θα δούμε τις πρώτες δύο επαφές (είσοδος) ωστόσο θα δούμε τις τελευταίες δύο (έξοδος). Εσωτερικά η Αφροδίτη θα έρθει σε επαφή με τον ήλιο στις 7:37:50 και εξωτερικά στις 07:55:26 που σημαίνει και τη λήξη του φαινομένου.
Συνημμένη μπορείτε να βρείτε μια εικόνα με την παγκόσμια ορατότητα του φαινομένου καθώς και ένα βίντεο από το starry night που δείχνει μια προσομοίωση του φαινομένου από τη στιγμή που θα είναι ορατό στην Ελλάδα και μετά (η οριζόντια γραμμή στην αρχή δείχνει τον ορίζοντα).
Η παρατήρηση της διάβασης μπορεί να γίνει μόνο με ειδικά φίλτρα στα τηλεσκόπια σύμφωνα με τις οδηγίες που θα βρείτε εδώ:
http://www.astrovox.gr/forum/viewtopic.php?t=15712
Η παρατήρηση του ήλιου, ακόμα και στην ανατολή όταν είναι χαμηλά, χωρίς ειδικά φίλτρα είναι επικίνδυνη!
Χρήσιμα links :
http://transitofvenus2012.blogspot.com/
http://eclipse.gsfc.nasa.gov/transit/venus0412.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Transit_of_Venus
και φωτό από τη διάβαση του 2004:
http://www.astrovox.gr/forum/album_cat.php?cat_id=79&sort_method=pic_time&sort_order=DESC&start=72
Το επίσημο site τής NASA γιά το φαινόμενο:
http://sunearthday.nasa.gov/2012/transit/index.php
Γιά προστασία τών ματιων:
http://sunearthday.nasa.gov/2012/transit/viewing.php
===========================================================
ΠΡΟΣΟΧΗ: Πριν ασχοληθεί κανείς με την παρατήρηση του Ήλιου πρέπει να έχει υπόψιν του το εξής:
ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΠΟΤΕ ΝΑ ΚΟΙΤΑΜΕ ΤΟΝ ΗΛΙΟ ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΜΑΣ Ή ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΟ 'Η ΚΙΑΛΙΑ, ΑΝ ΔΕΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΕΙ ΕΙΔΙΚΟ ΗΛΙΑΚΟ ΦΙΛΤΡΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ. ΧΩΡΙΣ ΕΙΔΙΚΟ ΦΙΛΤΡΟ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΕΓΑΛΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΤΥΦΛΩΣΗΣ, ΕΓΚΑΥΜΑΤΟΣ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ ΚΑΙ ΜΟΝΙΜΗΣ ΒΛΑΒΗΣ.
Για την ασφαλή παρατήρηση του Ήλιου είναι απαραίτητο λοιπόν να χρησιμοποιούμε ειδικό φίλτρο που μειώνει κατά πολύ την φωτεινότητά του (10.000-100.000 φορές) ή επιτρέπει μόνο σε ένα μικρό μέρος του φάσματος να περάσει (π.χ. φίλτρο Ηα). Το φίλτρο πρέπει να τοποθετηθεί με ασφαλή τρόπο μπρόστα από το οπτικό όργανο ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος να πέσει ξαφνικά. Επίσης ακίνδυνη είναι η παρατήρηση του Ήλιου μέσω προβολής σε πέτασμα, αλλά πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί κατά τη σκόπευση, ώστε οι ακτίνες του Ήλιου να εξέρχονται πάντα από το τηλεσκόπιο και το είδωλό του να προβάλεται ολόκληρο στο πέτασμα.
Για την παρατήρηση μόνο με τα μάτια (χωρίς οπτικό όργανο) είναι απαραίτητα τα ειδικά γυαλιά/φίλτρα που πωλούνται με ελάχιστο κόστος (συνήθως λιγότερο από 5 ευρώ) στα καταστήματα αστρονομικού εξοπλισμού. Είναι εξαιρετικά επικίνδυνη η παρατήρηση του Ήλιου μέσα από αυτοσχέδια "φίλτρα" όπως καπνισμένα γυαλιά, φίλμ, cd, γυαλιά ηλεκτροσυγκόλλησης, γυαλιά ηλίου τοποθετημένα το ένα μετά το άλλο ή άλλες ιδιοκασκευές. Ακόμη και αν δίνεται η αίσθηση ότι η λαμπρότητα του Ήλιου μειώθηκε επαρκώς με κάποιο πρόχειρο φίλτρο, μεγάλο μέρος αόρατης βλαβερής για τα μάτια μας ακτινοβολίας μπορεί να περάσει και να μας δημιουρήσει μόνιμη βλάβη.
Ο Ήλιος ΔΕΝ είναι ακίνδυνος για άμεση παρατήρηση χωρίς φίλτρα κατά τη διάρκεια εκλείψεων, ακόμη και αν έχει κρυφτεί μεγάλο μέρος του πίσω από τη Σελήνη. Μόνο κατά τη φάση της ολικότητας, διάρκειας λίγων λεπτών, μπορούμε να παρατηρήσουμε το στέμμα του απευθείας χωρίς φίλτρο, επειδή τότε κανένα μέρος της λαμπρής επιφάνειας του Ήλιου δεν είναι ορατό.
Ολικές εκλείψεις συμβαίνουν σχεδόν κάθε χρόνο σε διάφορα μέρη της υφηλίου.
Ωστόσο, η επόμενη ολική ηλιακή έκλειψη ορατή από την Ελλάδα θα είναι το ...2088!
Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Σ. ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ
Υποναύαρχος ΠΝ ε.α.
Από e-mail