και ξόρκια του έρωτα
Αρχαιολογικά ευρήµατα που αποκαλύπτουν ακόµη και λεπτοµέρειες για τη σεξουαλική ζωή των αρχαίων Μακεδόνων, για την – κατά περίπτωση – ισότητα των γυναικών, ακόµη και για τα ξόρκια που χρησιµοποιούσαν, στεγάζει το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο. Μένει να τα ανακαλύψει ο επισκέπτης…Βασικό αρχιτεκτονικό προτέρηµα του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου της Πέλλας, που.... είναι δοµηµένο σε διαφορετικά επίπεδα, είναι ότι εξασφαλίζεται η συνεχής οπτική επαφή του επισκέπτη µε τον ίδιο τον αρχαιολογικό χώρο, µέσω των ανοιγµάτων – παραθύρων του κτιρίου.
Το ορθογώνιο αίθριο του κτιρίου (το οποίο πρόσφατα εγκαινιάστηκε από τον υπουργό Πολιτισµού και Τουρισµού Παύλο Γερουλάνο) αποτελεί αναφορά στην κεντρική περίστυλη αυλή των οικιών της αρχαίας Πέλλας. Στις δε προθήκες αποκαλύπτονται – κάποια για πρώτη φορά – πολλά από τα «µυστικά» της ζωής των κατοίκων της πρωτεύουσας του Μακεδονικού βασιλείου.
Το πρώτο µαρτυρηµένο «Μακεδονικό κείµενο» (σε γλώσσα Δωρική - Ελληνική) είναι σύµφωνα µε το κλασικό λεξικό της Οξφόρδης η κατάρα εννέα στίχων που βρέθηκε εγχάρακτη σε µολύβδινο έλασµα – κατάδεσµος – τυλιγµένο στο δεξί χέρι νεκρής που «κοιµόταν» σε τάφο του 4ου αιώνα π.Χ. στην αγορά της αρχαίας Πέλλας. Το εύρηµα, το «αποκρυπτογραφηµένο» κείµενο και η µετάφρασή του εκτίθενται σε προθήκη του Μουσείου. Το κείµενο είναι εξής: «Θετίµας και Διονυσοφώντος το τέλος και τον γάµον καταγράφω και ταν αλλάν πασάν γυναικών και χηράν και παρθένων, µάλιστα δε Θετίµας και παρκαττίθεµαι Μάκρωνι και τοις δαίµοσι…»
(Της Θετίµας και του Διονυσοφώντα τον επίσηµο γάµο τον δένω µε µάγια γραµµένα και όλων των άλλων γυναικών τον γάµο όσες είναι χήρες ή παρθένοι, ιδιαίτερα όµως της Θετίµας. Κι αποθέτω τα µάγια στον Μάκρωνα και στους δαίµονες. Και αν ποτέ εγώ ξεθάψω και ξετυλίξω και διαβάσω τούτα τα λόγια, τότε να παντρευτεί ο Διονυσοφών και όχι πριν. Γιατί δε θέλω να πάρει άλλη γυναίκα από εµένα, αλλά εγώ να γεράσω µαζί µε τον Διονυσοφώντα και καµία άλλη. Σας ικετεύω δαίµονες λυπηθείτε τη Φίλα γιατί είµαι αβοήθητη και µε έχουν εγκαταλείψει όλοι οι φίλοι. Φυλάξτε λοιπόν το γράµµα τούτο για να µη µου συµβούν αυτά και για να χαθεί κακώς η Θετίµα εγώ όµως να γίνω ευτυχισµένη).
Εκφράσεις όπως «δώσε το µου» ή «πάρε µε» ή «πιο µέσα» και σεξουαλικές στάσεις κάθε λογής χαράσσονταν σε µήτρες αγγείων που παράγονταν τον 3ο και 4ο π.Χ. αιώνα στην αρχαία Πέλλα και βρίσκονται σήµερα στις προθήκες του Μουσείου µε το ενηµερωτικό σηµείωµα «Τα αγγεία απεικονίζουν σχήµατα συνουσίας µε προτρεπτικές των πράξεων επιγραφές», (λ.χ. ΕΠΙΔΟΣ).
Σε διπλανή προθήκη οι µήτρες των αγγείων απεικονίζουν σκηνές από την «Εκάβη» – την τραγωδία του Ευριπίδη µε ονοµατισµένους τους εγχάρακτους ήρωες (λ.χ. ΕΙΔΩΛΟΝ, το φάντασµα ή ΑΧΙΛΛΕΩΣ, ΠΟΛΥΞΕΝΗ, ΟΔΥΣΣΕΥΣ κ.ά.).
Η εικόνα θυµίζει σηµειώσεις εικαστικών – σχεδιαστών κοστουµιών και µακετών για το σύγχρονο θέατρο. Παρακάτω εκτίθενται παλέτες ζωγράφων της εποχής µε υπολείµµατα µάλιστα των χρωστικών ουσιών που χρησιµοποιούσαν (εµφανές κόκκινο και κίτρινο χρώµα πιθανότατα για τον επιχρωµατισµό πήλινων πιθαριών και αγγείων). Αλλά και µικρά αγγεία µε καπάκια και υπολείµµατα µέικ απ (οξείδιο του µολύβδου) που χρησιµοποιούσαν οι γυναίκες για τον καλλωπισµό τους πριν από 2.500 χρόνια στη λαµπρή πρωτεύουσα του µακεδονικού βασιλείου.
«Ξάνθος Δηµητρίου και Αµαδίκης υιός» επιγράφεται η επιτύµβια στήλη του νεαρού µε το παιχνίδι και τον σκύλο (ανάγεται στα τέλη του 5ου αιώνα και είναι ένα από τα πρωιµότερα µέχρι σήµερα γλυπτά της Πέλλας των αρχών του 4ου αιώνα) και από τις λιγοστές µορφές που επιγράφονται µε το όνοµα και της µητέρας. Φαίνεται πως στη Μακεδονία, έναν αιώνα πριν από τον Μέγα Αλέξανδρο, το οικογενειακό δίκαιο προέβλεπε, αν όχι «γυναικοκρατία», µια ισονοµία που θα ζήλευαν και σύγχρονες κοινωνίες.
Το πρώτο µαρτυρηµένο «Μακεδονικό κείµενο» (σε γλώσσα Δωρική - Ελληνική) είναι µια… κατάρα που βρέθηκε εγχάρακτη σε µολύβδινο έλασµα τυλιγµένο στο χέρι νεκρής του 4ου αιώνα π.Χ.
Με µια µατιά
Περίπου 3.000 εκθέµατα: Την περίοδο από την εποχή του Χαλκού (3η χιλιετία π.Χ.) µέχρι και το 90 π.Χ. (ύστερη Ελληνιστική εποχή) καλύπτουν χρονικά οι προθήκες και τα εκθέµατα του Νέου Μουσείου.
Το παλαιότερο εύρηµα είναι ένας τάφος του 2440 π.Χ. που σηµατοδοτεί την ίδρυση ουσιαστικά του πολίσµατος – προγόνου της µετέπειτα «βασιλικής» Πέλλας. Ο υπολογισµός της ηλικίας του ευρήµατος (της εποχής του Χαλκού – που ανάγεται στην 3η χιλιετία) έγινε µε τη µέθοδο της ραδιο-χρονολόγησης.
Ξεχωρίζουν τα ψηφιδωτά «Αρπαγή της Ελένης από τον Θησέα» διαστάσεων 5 x 2,5 µ. (εκτίθεται αντίγραφό του) και το «Κυνήγι του λιονταριού» διαστάσεων 3 x 1,5 µ. Η απόφαση για την ίδρυση του Νέου Μουσείου της Πέλλας ελήφθη το 1996 οπότε και άρχισαν οι διαδικασίες εκπόνησης µελετών, εγκρίσεων, διαγωνισµών κ.ά. Ο θεµέλιος λίθος τέθηκε το 2006 και το έργο εντάχθηκε στο Γ’ ΚΠΣ µε προϋπολογισµό 14 εκατ. ευρώ.
TA NEA
Το είδαμε εδώ
