Ο καθηγητής Αγαμέμνων Τσελίκας έχει αφοσιωθεί εδώ και 30 χρόνια στην αναζήτηση χαμένων θησαυρών γνώσης σε παπύρους ανά τον κόσμο με σκοπό την αποκωδικοποίηση και αρχειοθέτησή τους. Aναζητά χαμένους κώδικες, μελετά παμπάλαιους παπύρους και καταγράφει ξεχασμένες.... περγαμηνές. Πίσω από σύμβολα παλαιών πολιτισμών με δυσανάγνωστη γραφή, η έρευνα αποκαλύπτει στοιχεία από την κυριαρχία βασιλιάδων, φιλοσόφων, θρησκειών όπως καταγράφηκαν από τους ιστορικούς ή ανώνυμους γραφείς της κάθε εποχής.
Θεματοφύλακας πολιτισμού το Ιστορικό Παλαιογραφικό Αρχείο στο Μορφωτικό Ιδρυμα της Εθνικής Τράπεζας, διαθέτει μια σπάνια συλλογή με κώδικες και περγαμηνές από τον 12ο αιώνα.
Επί τριάντα χρόνια ο κ. Αγαμέμνων Τσελίκας, επικεφαλής του Αρχείου, οργανώνει αποστολές σε αναζήτηση περγαμηνών από τα Ιεροσόλυμα και την Αλεξάνδρεια μέχρι την Κύπρο αλλά και απομακρυσμένα μοναστήρια ή ξεχασμένα αρχεία στις γωνιές της Ελλάδας.
Στη βιβλιοθήκη που βρίσκεται στα γραφεία του Αρχείου έχουν συγκεντρωθεί κώδικες, αραβικοί, περσικοί, εβραϊκοί, σλαβικοί ή από την Ιταλία, καθώς και χειρόγραφα από τη Βενετία, την Κύπρο, τα Ιεροσόλυμα, τη Βουδαπέστη, τη Σόφια και το Βουκουρέστι. Ο καθηγητής γνωρίζει αραβικά και λατινικά, και αναγνωρίζει αιθιοπικούς, συριακούς, αρμενικούς, γεωργιανούς και σλαβικούς κώδικες και κείμενα που ανάγονται στον 1ο αι. π.Χ.
«Η εμπειρία μέσα σε βιβλιοθήκες της εγγύς Ανατολής και των Πατριαρχείων, όπου υπάρχουν χειρόγραφα όλων των λαών και των θρησκειών, με δίδαξε όχι να μιλώ, αλλά να αναγνωρίζω», λέει. Στη συλλογή συγκαταλέγονται 100 πρωτότυποι κώδικες σε περγαμηνό χαρτί καθώς και 7.500 χειρόγραφα στα οποία έχει γίνει μικροφωτογράφηση.
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου οι ερευνητές βρίσκονται ενώπιον εκπλήξεων καθώς σε κρύπτες τοίχων ανακαλύπτουν ιερά σκευή και η έρευνα φέρνει στο φως παμπάλαια χειρόγραφα που έμειναν ξεχασμένα για αιώνες. Σε άλλες περιπτώσεις αντίστοιχα, η παρέμβασή τους πραγματικά διασώζει πολύτιμα ντοκουμέντα λίγο πριν από την καταστροφή. Οπως τα έγγραφα που είχαν χαρακτηριστεί ως «παλιόχαρτα» και τα οποία αποτελούσαν το Αρχείο των Μοναστηριών της Σάμου ή «ένα χάος 30 χειρογράφων», κάπου σε ένα μοναστήρι στον Ερύμανθο.
«Ο σκοπός μας είναι να επιβεβαιώσουμε την ύπαρξη χειρογράφων που γνωρίζαμε ότι υπάρχουν και αφετέρου να βρούμε καινούργια. Εξετάζουμε το είδος της γραφής και το υλικό προκειμένου να επιτύχουμε τη χρονολογική τοποθέτηση των ευρημάτων». Παράλληλα, στο εργαστήριο με υπεριώδες φως οι ερευνητές μπορούν να διαβάσουν παλίμψηστα περγαμηνές και χειρόγραφα, καθώς το φως δυναμώνει τη σβησμένη γραφή και διευκολύνει την ανάγνωση. Στο Αρχείο όμως έχει αναπτυχθεί και μία ακόμα μέθοδος όπου με την πολυφασματική απεικόνιση, μέσω της εναλλαγής κύματος φωτός βλέπει κανείς την κάτω γραφή του παλίμψηστου. Πλέον πρόσφατο επίτευγμα η ανάγνωση των γραμμάτων επάνω στον μηχανισμό των Αντικυθήρων, ο οποίος διαβάστηκε για πρώτη φορά μέσω αξονικού τομογράφου.
ΓIΩΡΓΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ
gapostolidis@pegasus.gr
ΦΩTOΓΡAΦIEΣ: Κώστας Πολύβιος
TO ΒΡΗΚΑΜΕ ΣΤΟ:http://www.ethnos.gr/