Ενώ τα Δωδεκάνησα ήταν υπό Ιταλική κατοχή, στις 28 Οκτωβρίου 1940 η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο στην Ελλάδα και η Δωδεκανησιακή παροικία της Αθήνας θεώρησε ότι ήταν καταλληλότερη ευκαιρία για την απελευθέρωση των Δωδεκανήσων.Με επικεφαλής τη Δωδεκανησιακή Νεολαία Αθηνών έγιναν δυναμικές εκδηλώσεις στην Αθήνα και παράλληλα ζητήθηκε από την Ελληνική κυβέρνηση να επιτραπεί η εθελοντική κατάταξη στον Ελληνικό στρατό των Δωδεκανησίων εθελοντών, που δεν είχαν Ελληνική υπηκοότητα.
Η αποδοχή του αιτήματος δεν ήταν καθόλου εύκολη για την κυβέρνηση με δεδομένες τις τρομακτικές ελλείψεις του τακτικού στρατού. Δεν ήταν καθόλου εύκολος ούτε ο εξοπλισμός, ούτε η σίτιση, ούτε.... η εκπαίδευση επιπλέον προσωπικού, ούτε η στελέχωση επιπλέον μονάδων. Παρά ταύτα η κυβέρνηση δέχτηκε το αίτημα και στις 13 Νοεμβρίου 1940 με την Α.Π. 10234 διαταγή του Γενικού Στρατηγείου συγκρότησε ως τακτική πολεμική μονάδα του Εθνικού Στρατού το «Σύνταγμα Δωδεκανησίων» βασιζόμενη στις υπεραισιόδοξες εκτιμήσεις της Δωδεκανησιακής παροικίας για τον αριθμό των μελών της.
Η κατάταξη διήρκεσε από τις 20 Νοεμβρίου μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου και παρουσιάστηκαν συνολικά 1.924 εθελοντές κάθε ηλικίας, επαγγέλματος και μορφωτικού επιπέδου, εκ των οποίων κρίθηκαν ικανοί οι 1.665. Κατά την εκπαίδευση και καθώς το Σύνταγμα διαρθρωνόταν για πολεμικές επιχειρήσεις, μερικοί απολύθηκαν λόγω ηλικίας ή ασθενειών και ο τελικός αριθμός των Δωδεκανησίων εθελοντών διαμορφώθηκε στους 1.586. Ο αριθμός αυτός αρκούσε μόνο για ένα τάγμα συν έναν λόχο με πολεμική σύνθεση, όμως είχε συγκροτηθεί σύνταγμα, του οποίου η πολεμική σύνθεση απαιτούσε πάνω από 3.500 άντρες. Η υπολειπόμενη δύναμη των περίπου 2.000 αντρών συμπληρώθηκε με στρατιώτες καταγόμενους τόσο από άλλα μέρη (κυρίως από τη Σάμο, τη Χίο, τη Λέσβο και τις Κυκλάδες) όσο και με εφέδρους του πολεμικού ναυτικού. Μόνο το Ι Τάγμα του Συντάγματος Δωδεκανησίων εθελοντών αποτελούνταν αμιγώς από Δωδεκανησίους, ενώ τα άλλα τάγματα καθώς και τα τμήματα διοίκησης και υποστήριξης διέθεταν ελάχιστους.
Η συγκρότηση «Συντάγματος Δωδεκανησίων» δημιούργησε στην παροικία και στους καταταγέντες εθελοντές την πεποίθηση ότι αποστολή τους θα ήταν η απελευθέρωση των Δωδεκανήσων. Όμως οι αρμόδιοι αξιωματικοί εξαρχής κατέστησαν σαφές ότι επιχειρήσεις κατά των Δωδεκανήσων μπορούσαν να γίνουν μόνο σε συνεργασία με το Βρετανικό ναυτικό και ότι δεν υπήρχε κανένας σχεδιασμός για κατάληψη των Δωδεκανήσων. Αντίθετα πίστευαν ότι η απελευθέρωση των Δωδεκανήσων θα κατοχυρωνόταν στο Αλβανικό μέτωπο.
Αμέσως μόλις έγινε αισθητή η κινητοποίηση των Δωδεκανησίων, ο Τούρκος πρέσβης στην Αθήνα είχε δηλώσει στην Ελληνική κυβέρνηση ότι το ζήτημα των Δωδεκανήσων ενδιέφερε άμεσα την Τουρκία, που δεν θα έμενε απαθής σε απόπειρα κατάληψής τους από Ελληνικές δυνάμεις. Μόλις δε συγκροτήθηκε το Σύνταγμα Δωδεκανησίων, ο Τούρκος πρέσβης προέβη σε νέες παραστάσεις, ενώ οι Άγγλοι ζήτησαν την απομάκρυνσή του από την Αθήνα, διότι η παρουσία του εκεί και η φημολογούμενη αποστολή του στα Δωδεκάνησα ανησυχούσαν και δυσαρεστούσαν την Τουρκία, πράγμα που έβλαπτε τα συμμαχικά συμφέροντα. Εκείνη την περίοδο κυκλοφορούσαν πληροφορίες ότι η Αγγλία, προκειμένου να πείσει την φιλογερμανικά ουδέτερη Τουρκία να μπει στον πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων, παζάρευε να της παραχωρήσει όχι μόνο τα Ιταλοκρατούμενα Δωδεκάνησα, αλλά και νησιά εντός της Ελληνικής επικράτειας, όπως η Σάμος, η Χίος και η Λέσβος. Προφανώς δεν είναι άσχετο με αυτά ότι ολόκληρο το Σύνταγμα Δωδεκανησίων επελέγη ως τιμητική συνοδεία, όταν (31.01.1941) κηδεύτηκε με επισημότητα ο Ιωάννης Μεταξάς.
Αν και αρχικά το Γ.Ε.Σ. ήταν αρνητικό στη συγκρότηση του Συντάγματος Δωδεκανησίων, από τη στιγμή που αυτό συγκροτήθηκε, του παρέσχαν κάθε δυνατή υποστήριξη. Πρώτος διοικητής του ορίστηκε ο έφεδρος λοχαγός (μετέπειτα ταγματάρχης) Κλαδάκης, στον οποίο δόθηκε πλήρης ελευθερία κινήσεων για την τάχιστη οργάνωση και αρτιότερη εκπαίδευση των εθελοντών. Με την επιμονή του Κλαδάκη και την αμέριστη βοήθεια όλων των εμπλεκομένων αξιωματικών ξεπεράστηκαν σε ικανοποιητικό βαθμό οι ελλείψεις σε οπλισμό, ιματισμό, εκπαιδευτές και στελέχη. Χαρακτηριστικό των προβλημάτων στην εκπαίδευση και τον εξοπλισμό είναι ότι, ενώ εκπαιδεύτηκαν στη χρήση τυφεκίων Μάουζερ και οπλοπολυβόλων Χότσκις, τελικά εφοδιάστηκαν με τυφέκια Μάνλιχερ και οπλοπολυβόλα Chauchat C.S.R.G. του 1915.
Μετά από σύντομη αλλά εντατική εκπαίδευση στου Γουδή οι Δωδεκανήσιοι εθελοντές ορκίστηκαν στις 12 Ιανουαρίου 1941 και παρέλαβαν την πολεμική σημαία του Συντάγματος. Το Σύνταγμα Δωδεκανησίων είχε διοικητή τον έφεδρο αντισυνταγματάρχη Ιωάννη Νικολάου και περιελάμβανε 3 Τάγματα υπό τους εφέδρους ταγματάρχες Μάρκο Κλαδάκη, Παναγιώτη Γεωργαντόπουλο και Κωνσταντίνο Δρανδάκη. Όλοι οι αξιωματικοί είχαν πολεμική εμπειρία από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το Μακεδονικό Μέτωπο ή την Μικρασιατική εκστρατεία…
Ο Μάρκος Κλαδάκης καταγράφει τη σύνθεση του Συντάγματος Δωδεκανησίων ανά νησί προέλευσης των εθελοντών ως εξής:
ΝΗΣΙ ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ
Αστυπάλαια 12
Κάλυμνος 433
Κάρπαθος 309
Κάσος 25
Καστελλόριζο 48
Κως 109
Λειψοί 3
Λέρος 98
Νίσυρος 67
Πάτμος 20
Ρόδος 126
Σύμη 262
Τήλος 8
Χάλκη 9
Κάτοικοι εξωτερικού 57
ΣΥΝΟΛΟ 1586
Βιβλιογραφία
Επίτομη Ιστορία του Ελληνοϊταλικού και Ελληνογερμανικού Πολέμου 1940-1941 (Επιχειρήσεις Στρατού Ξηράς), 1985, Γενικό Επιτελείο Στρατού, Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού. Αυτούσια αποσπάσματα από τις σελίδες 154, 180, 185, 191, 197, 198, 202.
Ιστορία του Συντάγματος Δωδεκανησίων Εθελοντών, Κλαδάκης Μάρκος, Πολιτιστικό Ίδρυμα Δωδεκανήσου «Κλεόβουλος ο Λίνδιος», Αθήνα 1996. Αυτούσια αποσπάσματα από τις σελίδες 219, 224, 226, 228, 233.
Εφοδιασμοί Στρατού εις Υλικά Οπλισμού και Πυρομαχικών Πεζικού και Πυροβολικού κατά τον Πόλεμον 1940-41, Αθήνα 1982, Γενικό Επιτελείο Στρατού, Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού.
Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, Ουίνστον Τσόρτσιλ, μετάφραση Αντώνη Σαμαράκη, Ελληνική Μορφωτική Εστία, σελ. 375, 379, 380, 382, 386
Ο πόλεμος κατά των Γερμανών εν τη κεντρική Μακεδονία, Καράσσος Χρήστος, Αετός, Αθήνα 1948. Αυτούσια αποσπάσματα από τις σελίδες 28, 37-39, 53, 55, 63, 68, 69, 70, 85, 102-103, 111, 117, 124-125, 128-130
γράφει ο Γιώργος Καραβίτης, www.kosisland.org (απόσπασμα)
TO EIΔAME ΣΤΟ: http://www.24grammata.com
